Met housing first naar het einde van dakloosheid in Haarlem

Vorige week donderdag besprak de raadscommissie Samenleving het actieplan Housing First. Met vier actielijnen moet het actieplan een belangrijke bijdrage gaan leveren aan het beëindigen van dakloosheid in Haarlem, uiterlijk in 2030. Het actieprogramma is één van de afspraken van het Haarlemse coalitieakkoord. Voor de implementatie ervan is 100 duizend euro extra per jaar beschikbaar gemaakt.

Actielijn 1: De bestaande housing first-aanpak versterken

De eerste actielijn gaat over wat er al is. Er wordt namelijk al jaren gewerkt aan housing first in Haarlem. Op dit moment worden zo’n veertig Haarlemmers via de Amerikaanse housing first-aanpak begeleid. De inzet van het actieprogramma is om vanaf 2024 deze bestaande housing first-begeleiding te optimaliseren door meer autonomie en regie aan deelnemers te geven.

Actielijn 2: Tien deelnemers per jaar huisvesten volgens het Finse housing first-aanpak

Tot nu toe richt de housing first-aanpak zich in Haarlem vooral op een doelgroep die langer dakloos is en te maken heeft met complexe problematiek (de Amerikaanse aanpak). De Finse aanpak wordt gekenmerkt door een bredere doelgroep en kan ook worden ingezet om dakloosheid te voorkomen. Dat moet de nieuwe standaard worden in Haarlem. Vanaf 2024 worden per jaar tien deelnemers met de principes van de Finse aanpak gehuisvest.

Actielijn 3: Het vergroten van de toepassing van de principes van housing first

Het doel van deze actielijn is om het traditionele denkpatroon (en op den duur het handelen) van hulpverleners, beleidsmakers en dakloze mensen over de bestrijding van dakloosheid te veranderen. De principes van housing first moeten binnen en buiten Haarlem gemeengoed worden.

Actielijn 4: Uitbreiden woonvariaties voor doelgroep

Er is een  gevarieerd woonaanbod nodig om te zorgen dat er voor iedereen een passende woning is. Aan dat bredere palet van woningen worden volgens de prestatieafspraken van de gemeente met de corporaties en huurdersorganisaties vijftig ‘’beschutte’’ woningen toegevoegd. Wanneer dit aansluit bij de behoefte van de deelnemer kunnen deze woningen ook toegewezen worden aan deelnemers die onder de housing first-aanpak vallen.

Veel steun voor het actieplan in de commissie

Er was veel steun voor het actieplan, maar er waren ook wat zorgen. Die kunnen we samenvatten in de volgende vragen: Gaan we snel genoeg om dakloosheid in 2030 echt te beëindigen in Haarlem? Hoe zorgt het actieplan straks voor een zachte landing in de buurt? Kan de nieuwe coöperatie Buurts waar nog niet alles goed gaat dit wel aan? En zijn er wel genoeg woningen? Veel lof was er in ieder geval voor het voornemen om ervaringsdeskundigheid een belangrijke plek te geven de komende jaren.  

Gaan we snel genoeg om dakloosheid in 2030 echt te beëindigen in Haarlem?

Verschillende partijen stelden tijdens commissievergadering vragen over het aantal van tien deelnemers per jaar. Want gaan we met dit aantal wel snel genoeg om dakloosheid in 2030 te beëindigen? Wethouder Diana van Loenen gaf aan dat het tijd kost om een goede start te maken. Er moet in korte tijd veel veranderen. Maar als het goed gaat kunnen we snel opschalen. Over het tussentijdse evaluatiemoment, dat in het voorjaar van 2026 gepland is, werd gevraagd of dit niet eerder kan. De wethouder deed een toezegging om te bekijken of er al in 2025 geëvalueerd kan worden. Verder gaf de wethouder aan dat er meer nodig dan housing first om dakloosheid in 2030 te beëindigen. In de aanbesteding voor de maatschappelijke opvang en beschermd wonen is opgenomen dat er in 2024 een strategie komt om de afbouw van maatschappelijke opvang. Met regio, aanbieders en woningcorporaties moeten we gaan komen tot een aanpak. 

Zachte landing en goede begeleiding

In 2020 heeft de gemeenteraad ingestemd met het Pact voor uitstroom. Een ambitieus plan waarin 27 organisaties, bestaande uit gemeenten uit de regio Zuid-Kennemerland en IJmond, woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties, met elkaar hebben afgesproken om de uitstroom van cliënten uit de maatschappelijke opvang zo zorgvuldig mogelijk te laten verlopen. Dat betekent dat we dit dus ook gezamenlijk doen. Mensen stromen vanuit de opvang door naar pact-woningen die beschikbaar worden gesteld door woningcorporaties. De volgende twee jaar is er vervolgens zorg en begeleiding, zodat mensen een zachte landing ervaren als ze zelfstanding of semi-zelfstanding in de wijk terechtkomen.

In de gemeente Haarlem betekent dit dat Buurts onze partner is als het gaat om zorg en begeleiding. Daar zitten niet alleen de sociale wijkteams, maar ook experts die ruime ervaring hebben met de doelgroep, denk hierbij aan het Leger des Heils en PerMens. Als PvdA vinden wij het ontzettend belangrijk dat die zachte landing, begeleiding en zorg goed gaan. Daarom hebben wij in de Commissie onze zorgen geuit over het tekort en verloop van personeel bij Buurts. De wethouder heeft ons gerust kunnen stellen door te vertellen dat Buurts een expert Housing First uit Den Bosch heeft aangesteld en dat er voldoende personeel is om deelnemers goed te begeleiden. Toch zullen we deze situatie de komende maanden scherp in de gaten houden.

Zijn er wel genoeg woningen?

In het Pact voor uitstroom is afgesproken dat de woningcorporaties in de regio maximaal 178 woningen per jaar beschikbaar. De woningen die met de housing first-aanpak worden toegewezen zijn pact-woningen. In 2022 werden volgens de Trendmonitor Woonruimteverdeling 2022 maar 107 van deze woningen toegewezen aan de doelgroep van het pact. Dat is met nog steeds veel mensen in de maatschappelijke opvang onaanvaardbaar. Het was aanleiding voor een onderzoek waar nu hard aan gewerkt wordt. Voorlopig is er in ieder geval ruimte om op te schalen. Natuurlijk zijn er op veel plekken in Haarlem ook sociale huurwoningen in aanbouw. Daarover schreven we onlangs al een stuk op de website.

Samen kan het!

De behandeling van het actieplan ging overigens iets anders dan normaal. Het actieplan werd naar twee raadscommissies gestuurd en bij de behandeling schoven twee wethouders aan (Diana van Loenen en Floor Roduner). Dat is ook nodig. Om dakloosheid in 2030 echt te beëindigen moeten verschillende domeinen goed samenwerken. De behandeling in de raadscommissie is via deze link terug te zien.

Sidney Visser en Dion Heinis

Beeld: Kansfonds Kansfonds biedt alternatief beeldmateriaal aan: een set realistische foto’s van het leven van dak- en thuisloze mensen. Vrij te gebruiken door iedereen die een verhaal post of publiceert over dit thema.