“Het stof moet nog wat neerdwarrelen”

Zorgt de een jaar geleden gestarte decentralisatie in de zorg nu voor vereenvoudiging van de systematiek of blijft het een ingewikkelde materie? Zijn er mensen die daardoor kansen missen of zijn er mensen die juist nu eindelijk de kansen kunnen benutten? Met die vragen in ons achterhoofd zijn we gaan praten met Hanneke de Vries. Hanneke heeft verzocht om onder dit pseudoniem te mogen worden geïnterviewd. Haar echte naam is vanzelfsprekend bij de redactie bekend.

Door Erica Bastiaans en Frank Voskuilen.

Hanneke de Vries is een gedreven, energieke vrouw van begin vijftig, die vanuit haar eigen situatie zich steeds beter in de regelingen is gaan verdiepen. Acht jaar geleden heeft ze daar haar beroep van gemaakt. Ze vertelt met veel kennis van zaken, enthousiast en het is duidelijk dat ze niet snel opgeeft als zich een lastige situatie voordoet. Als administratief en organisatorisch ondersteuner van mensen met een zorgindicatie komt zij veel verschillende situaties tegen. “De bedoeling van de wet is, dat mensen met een zorgbehoefte meer te zeggen krijgen over hun eigen leven en over de hulp die ze nodig hebben om vooruit te komen. Er zijn veel regelingen en je moet, bijvoorbeeld als ouder van een kind met een beperking, goed opletten wat je aanvraagt, op welk moment, bij welke instantie. Als je even niet oplet, kan er veel misgaan.”

Hanneke geeft het voorbeeld van een alleenstaande moeder die de Nederlandse taal niet heel goed beheerst. Haar dochter heeft een ongeneeslijke, lichamelijke aandoening. Ze heeft veel medische zorg nodig, en dat brengt hoge kosten met zich mee. Vóór de invoering van de Participatiewet werden alle kosten, op basis van een LG (Lichamelijk Gehandicapt)-indicatie, vergoed vanuit de AWBZ.

Ergens in 2014 heeft moeder een brief gekregen, waarin gevraagd werd of haar dochter vanaf 2015 onder de WLZ (Wet Langdurige Zorg) zou moeten vallen of onder de Jeugdwet (Gemeente). Helaas heeft ze destijds geen hulp ingeschakeld om informatie in te winnen wat de beste regeling voor haar dochter zou zijn. De bewuste brief heeft de moeder nooit beantwoord, en vervolgens werd er door twee instanties, per abuis, PGB (Persoons Gebonden Budget) overgemaakt naar de SVB (Sociale Verzekering Bank). Moeder kreeg dus dubbel budget, en heeft dat ook uitgegeven aan zorg voor haar dochter. Vervolgens werd de fout ontdekt en moest de moeder het geld terugbetalen.

Op dat moment kwam Hanneke in beeld om uit te zoeken wat er mis is gegaan en om de fout te herstellen. Helaas is dat niet meer te achterhalen en blijkt terugdraaien van de gemaakte fout niet meer mogelijk. Ondertussen heeft de dochter nog steeds zorg nodig en zal die ook nodig blijven houden. De moeder moet het teveel ontvangen geld terugbetalen maar kan dat niet. Zo komt door een wirwar van fouten en misverstanden de zorg voor de dochter op losse schroeven te staan. Het trieste gevolg van onwetendheid, onoplettendheid en ingewikkelde regelingen.

Bij dit voorbeeld dringt de vraag zich op of hoogopgeleide ouders beter gebruik weten te maken van de voorzieningen dan laagopgeleide ouders. “Ja, en dat was al zo”, antwoordt Hanneke. Ook bij de oude systematiek wisten de ouders met meer opleiding beter gebruik te maken van de beschikbare voorzieningen, “al heb je er wel een dagtaak aan om het maximale eruit te halen.” Sinds de invoering van de Participatiewet gaan Gemeenten anders met de wetgeving om. Hanneke ziet dat bijvoorbeeld de Gemeente Haarlemmermeer heel goed inspeelt op de nieuwe situatie. “Goed opgeleide, vaste medewerkers per cliënt, die de gezinssituatie kennen, waardoor korte lijnen ontstaan.”

De decentralisatie is een vooruitgang als het uitgevoerd gaat worden zoals de achterliggende gedachte was. Hanneke ziet echter één groep die structureel het slachtoffer dreigt te worden. Dat zijn volgens haar de mensen met een stapeling van diagnoses. Bijvoorbeeld iemand die licht verstandelijk gehandicapt is (zorgverantwoordelijke: gemeente), een motorische beperking heeft (zorgverantwoordelijke: gemeente of Rijksoverheid) en af en toe een epileptische aanval (zorgverantwoordelijke: ziektekostenverzekeraar, gemeente of Rijksoverheid). “Vanwege de gebrekkige afstemming tussen die zorgverantwoordelijken, zie ik voor deze mensen een slechte toekomst in de nieuwe systematiek”, zegt Hanneke. “De rest zal meevallen, als het stof is neergedwarreld.”

Dit artikel maakt onderdeel uit van De Vooruit, een sociaal-democratisch online nieuwsplatform. Het uiteindelijk doel van De Vooruit is om de verhalen, ervaringen en dromen van mensen onder woorden te brengen. Hun verhalen vormen de basis van ons politieke werk. Ze zetten ons aan het denken en zorgen er voor dat we in actie komen. Waar nodig of mogelijk leggen we de verbinding met onze ombudsteams, die mensen snel en deskundig met raad en daad bijstaan.