Participatiewet: tegenprestatie, toeslagen en meer kansen op werk

Een goede en passende baan met een goed salaris. Dat is voor álle Haarlemmers belangrijk en de PvdA maakt zich daar sterk voor. Helaas is het niet voor iedereen even gemakkelijk om aan het werk te komen. Sommige mensen hebben een steun in de rug nodig om passend werk te vinden en zich daarop voor te bereiden. Tegelijkertijd moeten mensen zonder inkomen een beroep kunnen doen op de bijstand.

Vanaf 1 januari 2015 wordt de gemeente hiervoor verantwoordelijk als de landelijke participatiewet wordt ingevoerd. De wet is voor alle gemeenten gelijk. De manier waarop het wordt ingevuld verschilt van stad tot stad en is afhankelijk van de keuzes die in de gemeenteraad worden gemaakt. In oktober en november wordt in de Haarlemse gemeenteraad over de invulling en uitvoering van de participatiewet gesproken en besloten. Verderop in dit bericht lees je over de huidige stand van zaken.

In gesprek over de participatiewet
Op maandagavond 27 oktober organiseert de PvdA Haarlem een avond over de participatiewet. Tweede Kamerlid John Kerstens en wethouder Joyce Langenacker zijn er die avond ook bij. Met John blikken we deze avond terug op de totstandkoming van de wet en de inzet van de PvdA. Met Joyce spreken we over de uitvoering van de wet in Haarlem.

Wij nodigen alle leden en andere belangstellenden uit om deze avond met ons mee te denken, in ieder geval over:

• De sociale werkplaats (een vorm van ‘beschut’ werk). Is de sociale werkplaats in de toekomst overbodig of juist broodnodig?
• De tegenprestatie. In de wet staat dat mensen die bijstand ontvangen een tegenprestatie moeten leveren. Hoe kunnen we dat in Haarlem zo invullen dat het mensen helpt om weer aan het werk te gaan?
• De jaarlijkse eenmalige bijdrage aan mensen die langdurig op bijstandsniveau leven. Wanneer kom je hiervoor in aanmerking?
• De loonwaardesubsidie voor werkgevers. Hoe zorgen we ervoor dat het helpt om zoveel mogelijk mensen weer aan het werk te helpen?

Ben je van plan om deel te nemen aan deze bijeenkomst? Dan willen we je vragen om jezelf aan te melden via dit online aanmeldformulier. Het is niet verplicht om jezelf aan te melden, maar het helpt ons wel bij de organisatie van deze avond. Voor meer informatie over het programma kijk je in onze agenda.

Tegenprestatie
Veel mensen willen een bijdrage leveren aan de samenleving en hun talenten ontwikkelen om zich zo voor te bereiden op een baan. Als dat nog niet lukt en mensen nog gebruik maken van de bijstand dan moeten zij volgens de nieuwe participatiewet verplicht een tegenprestatie leveren. De PvdA fractie Haarlem heeft moeite met een verplichte tegenprestatie. De gemeente lijkt verplicht om een tegenprestatie in te voeren, maar waaruit de tegenprestatie bestaat mag de gemeente zelf bepalen. In augustus hebben we als PvdA onze zorg uitgesproken over het verplichtende karakter van de tegenprestatie. In een brief aan de raad heeft wethouder Joyce Langenacker aangegeven dat ze deze zorg begrijpt en ook graag tegemoet wil komen aan de coalitieafspraak om geen gedwongen tegenprestatie te vragen van mensen met een uitkering.

Tegenprestatie: wel of niet verplicht?
Op ons verzoek heeft de gemeente nader onderzocht of er gemeenten zijn die de tegenprestatie niet verplicht stellen. Daarvoor is contact gezocht met DIVOSA (de vereniging van managers van sociale diensten). Bij DIVOSA zijn op dit moment geen gemeenten bekend die de tegenprestatie niet invullen. Daarnaast heeft de Inspectie van het Ministerie SZW aangegeven dat zij zullen controleren of gemeenten de tegenprestatie invoeren. Gemeenten lijken dus verplicht tot om te bepalen waaruit de tegenprestatie voor bijstand moet bestaan: wat moet iemand doen en hoe lang moet dat duren? Het college kiest voor een zo licht mogelijke vorm van de tegenprestatie. Ook andere gemeenten lijken hiervoor te kiezen, zoals bijvoorbeeld Eindhoven, Zaanstad en Haarlemmermeer.

Tegenprestatie: invulling in Haarlem
Voor mensen die vrijwilligerswerk en/of mantelzorg bieden is het niet verplicht om een tegenprestatie te leveren en dat geldt ook voor een aantal andere groepen. Dit zijn Haarlemmers die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn, alleenstaande ouders die ontheffing hebben van de arbeidsverplichting en Haarlemmers die een re-integratie traject volgen. Vervolgens blijft een groep mensen over voor wie de tegenprestatie wel zal gaan gelden. Deze mensen worden uitgenodigd om zelf de tegenprestatie te organiseren. Uitgangspunt daarbij is het ontwikkelen van de eigen talenten het vergroten van kansen op het vinden van werk. Het gaat om een tegenprestatie naar vermogen en er wordt rekening gehouden met individuele omstandigheden. Op 30 oktober wordt over de invulling van de tegenprestatie besloten in de gemeenteraad. Voor de PvdA Haarlem is het nog onduidelijk hoe kan worden gecontroleerd dat mensen ook echt de tegenprestatie leveren. Ten eerste is er geen geld voor het controleren en ten tweede is het niet voor te stellen dat mensen met verantwoordingsbriefjes aan de slag zijn met hun eigen ontwikkeling of het werken als vrijwilliger.

Meer kans op werk
In de participatiewet staat ook een aantal mogelijkheden om de kans op werk te vergroten. Zo kan de nieuwe regeling voor studietoeslag de kans op werk van mensen met een arbeidshandicap verbeteren. Ook de instelling van een formele cliëntenraad, dat in de wet wordt mogelijk gemaakt, kan zorgen voor een klantgerichtere aanpak bij de weg naar werk. De Participatieraad in Haarlem kan deze rol gaan vervullen. Verder wil de PvdA de mogelijkheid in de participatiewet benutten om regels voor de bepaling van de loonwaarde subsidie vast te stellen. De loonwaarde subsidie is de vergoeding die een werkgever krijgt voor het in dienst nemen van een werknemer met een achterstand op de arbeidsmarkt. Dit kan voor Haarlemmers meer werkplekken opleveren.

De verhuisplicht en de reisafstand tussen wonen en werk
Er zijn volgens de landelijk vastgestelde participatiewet nog een aantal onderwerpen waar we graag meer duidelijkheid over willen. Dat zijn de verhuisplicht en de reisafstand tussen wonen en werk. Het is nog niet helder of welke vrijheid het college heeft om te bepalen of de verhuisplicht wordt toegepast. Daar willen we meer duidelijkheid over. Dat geldt ook voor de verplichting om een baan te accepteren als de reistijd maximaal drie uur is.

Minimaregelingen en de participatiewet
In de participatiewet staan ook regels om de inkomenstoeslag (voorheen langdurigheidstoeslag) vast te stellen. Op dit moment wordt de langdurigheidstoeslag een maal per jaar verstrekt aan mensen met een langdurig laag inkomen (tenminste drie jaar). Het bedrag is €350 voor een één persoonshuishouden. De norm om hiervoor in aanmerking te komen is nu vastgesteld op 100% van de bijstandsnorm.  In Amsterdam en Heemstede is deze norm vastgelegd op 110%. Wij vragen ons af of deze 110% ook niet in Haarlem zou moeten gelden, want daardoor komen meer Haarlemmers die het financieel moeilijk hebben voor deze toeslag in aanmerking.