Inbreng Jeroen Fritz over Kadernota 2016

Deze week debatteert de Haarlemse gemeenteraad over de Kadernota 2016. Lees hier mijn verhaal in eerste termijn terug. De tekst is niet helemaal letterlijk zo uitgesproken, maar vormde wel de hoofdlijn van mijn verhaal.

‘Tweeduizend banen erbij in onze regio’
‘Minder klanten naar voedselbank’
‘Woonlasten met tientjes omlaag’

Het zijn zomaar drie krantenkoppen uit het Haarlems Dagblad van afgelopen tijd. Drie koppen die laten zien dat we op een keerpunt staan. Na een aantal moeilijke jaren, gaat het weer wat beter met Haarlem. De economie trekt aan, er komen weer banen bij en mensen krijgen weer wat meer te besteden. Er heerst weer optimisme in de stad: er worden nieuwe plannen gemaakt, huizen gekocht en initiatieven ontplooid. Haarlem kijkt weer vooruit, de toekomst ligt voor ons open.

Dat keerpunt zien wij ook in deze Kadernota. Daarin wordt de grootste bezuinigingsoperatie sinds de Tweede Wereldoorlog afgerond. De laatste bezuinigingen worden ingevuld, de financiën komen orde en we kunnen weer vooruit kijken.

Maar tegenover deze positieve krantenkoppen, staan natuurlijk ook krantenkoppen over zaken die nog niet goed gaan. Over achterblijvende woningbouw. Over problemen bij de huishoudelijke ondersteuning. Of over initiatieven die niet van de grond komen. Er is ook nog veel te doen.

Het college en onze coalitie zijn halverwege de rit. Er is veel gedaan, maar ook nog veel te doen. Ik zal eerst terugblikken op resultaten die de afgelopen twee jaar zijn geboekt en de financiële stand van de gemeente. Daarna zal ik ingaan op vier onderwerpen die wat de PvdA betreft nog extra aandacht verdienen in de tweede helft van deze periode: samen doen, de zorg, woningbouw en het voorkomen van discriminatie.

Veel gedaan
Voorzitter, de afgelopen jaren waren niet makkelijk. Twaalf jaar lang heeft de gemeente elk jaar opnieuw extra moeten bezuinigen. En vooral de laatste zes jaar ging dat om enorme bedragen. Door de economische crisis, hebben we 60 miljoen euro moeten korten. Dat heeft pijn gedaan, zowel in de stad als binnen de gemeentelijke organisatie. Toch hebben velen meegedacht en meegewerkt. Wij zijn hen daar dankbaar voor.

Maar waar ik als PvdA’er trots op ben, is dat we het huishoudboekje van de gemeente op orde brengen, zonder dat dit ten koste gaat van de meest kwetsbaren. Ondanks de bezuinigingen, hebben we extra geld kunnen uittrekken voor werk, zorg en jeugd. Ondanks de bezuinigingen, zijn we blijven investeren in goede schoolgebouwen en betaalbare woningen. En ondanks de bezuinigingen, hebben we extra geld beschikbaar gesteld voor armoedebestrijding.

En dat is precies de reden waarom de PvdA ook in moeilijke tijden bestuursverantwoordelijkheid heeft willen dragen. Niet omdat dat pluche zo lekker zit, want dat zit het echt niet als je 60 miljoen moet bezuinigen. Maar om ervoor te zorgen dat Haarlem ook in tijden van financiële schaarste een sociale stad blijft.

Een stad waar we het samen doen. Waar we opkomen voor elkaar, waar iedereen een eerlijke kans heeft om het beste uit zichzelf te halen en waar we samen investeren in een goede toekomst voor iedereen. Een stad met meer banen, goede zorg in de buurt en veilige en leefbare wijken. Een stad waar we samen vooruit komen.

We staan halverwege deze collegeperiode. En we constateren dat er al veel is bereikt. Niet alleen op papier, maar zichtbaar voor elke Haarlemmer.

• Onder leiding van Jeroen van Spijk komen de financiën steeds meer op orde:
  – Voor het eerst lossen we de schuld af, in plaats van dat die oploopt;
  – Na jaren van stijgende belastingen, gaan de lasten voor de Haarlemmers nu omlaag;
  – En het weerstandsvermogen is zelfs hoger dan onze ambitie was aan het begin van deze periode.
• Waar veel gemeenten bezuinigen op minimabeleid, trekt Joyce Langenacker juist extra geld uit om armoede te bestrijden en mensen aan het werk te helpen. En met succes: het aantal klanten van de voedselbank daalt in Haarlem al twee jaar op rij en in Haarlem werken meer mensen dan in alle vergelijkbare steden.
• Merijn Snoek werkt aan het beste onderwijs in goede schoolgebouwen. Een aantal schoolgebouwen kreeg al een opknapbeurt en er zullen er nog vele volgen. En na jaren van politieke patstelling, voerde hij een nieuw systeem van loting voor het middelbaar onderwijs in. 98,8 procent van de leerlingen wordt nu op een school van keuze geplaatst.
• Cora-Yfke Sikkema werkt aan een duurzaam en bereikbaar Haarlem. Zo opende zij onlangs de fietsflat aan de noordzijde van het station, waardoor daar nu 1700 extra parkeerplekken voor fietsen zijn. En volgend jaar vertrekken vanaf dat station de eerste nachttreinen van en naar Amsterdam.
• Onder leiding van burgemeester Bernt Schneiders wordt Haarlem steeds veiliger. Zo daalde vorig jaar het aantal woninginbraken met 10 procent, straatroven met 27 procent en overvallen met 38 procent. We gaan u missen, burgemeester!
• En Jur Botter en zijn voorganger Jack van der Hoek hebben gezorgd voor een betere opvang van dak- en thuislozen, iets waar vorige colleges de tanden op stuk beten.

Mooie resultaten, die een positief verschil maken in het leven van heel veel Haarlemmers. Maar er is ook nog veel te doen. In het vervolg van mijn verhaal zal ik ingaan op vier onderwerpen, die in de tweede helft van deze periode extra aandacht verdienen: samen doen, zorg, woningbouw en het voorkomen van discriminatie.

Samen doen
Voorzitter, uw college heeft als ambitie om het meer samen te doen. Om initiatieven van de Haarlemmers zelf meer de ruimte te geven. Een ambitie die wij van harte delen. En we zien daar ook overal in de stad mooie voorbeelden van ontstaan. Zo was onze fractie 2 weken geleden op bezoek bij de winkeliers van winkelcentrum Schalkwijk. Zij hebben op het dak van de parkeergarage een park voor de wijk ingericht. Er is een podium, een basketbalveld en je kunt er genieten van een drankje. Er zijn activiteiten voor jongeren en buurtbewoners komen er picknicken. Een mooi voorbeeld van samen doen!

En er zijn veel meer voorbeelden. Kijk naar de Dakkas in de Kamp, de Stadskweektuin in Noord of het Badhuis in de Leidsebuurt. Maar ook naar de inzet van vrijwilligers rond de opvang van vluchtelingen, de grootste band van Nederland of de debatten over de toekomst van onze stad. En hopelijk voegen we daar deze week nog een voorbeeld aan toe door het initiatief van jongeren voor een overdekte skatebaan te steunen. Het CDA zal daar straks mede namens ons een motie over indienen.

Maar tegenover al deze goede voorbeelden, staan helaas nog minstens evenveel voorbeelden waar het mis gaat. Kleine initiatieven die stuklopen op bureaucratie, gebrek aan geschikte locaties of onervarenheid met financiering. Samen doen moet altijd het uitgangspunt zijn, niet alleen wanneer het de gemeente uitkomt. En samen doen is niet alleen iets voor hoger opgeleiden die de weg kennen, maar echt voor iedereen. Wij willen een dienstbare overheid, die goede initiatieven aanmoedigt in plaats van in de weg staat.

Wij stellen daarom voor om binnen de gemeente een ‘versneller’ aan te stellen, een aanspreekpunt die kleine initiatieven helpt de juiste wegen te vinden. Wij dienen daarover samen met D66 en GroenLinks een motie in.

Zorg
In de zorg staat voor de PvdA voorop: iedereen moet de zorg krijgen waar men recht op heeft. We zien dat bij de huishoudelijke ondersteuning dit uitgangspunt onder druk staat. Rechters oordelen dat de toewijzing niet altijd rechtvaardig uitpakt. Voor de PvdA is de conclusie dan duidelijk: dan moet het systeem veranderen. Gelukkig is daar ook financiële ruimte voor, er blijft immers binnen de WMO geld over en we hebben niet voor niets een reserve sociaal domein ingesteld. Eén van de doelen van die reserve is juist om ervoor te zorgen dat iedereen de zorg en ondersteuning krijgt die men nodig heeft.

Het college is vorige week met voorstellen gekomen die een aantal stappen in de goede richting zetten. De procedure voor toekenning wordt aangepast, met een vertaling naar uren en een finale toets door de gemeente. Wanneer nodig komen er extra uren, er komt een nieuwe berekening van de kostprijs en er is extra aandacht voor cliëntondersteuning. Wij waarderen deze voorstellen van wethouder Botter.

Maar wat de PvdA betreft is dit niet voldoende. Ten eerste vinden wij dat de verbetering moet gelden voor iedereen, en niet alleen voor de mensen die bezwaar hebben ingediend. Alleen zo krijgt immers iedereen de zorg waar men recht op heeft, en niet alleen de mensen die sociaal sterk genoeg staan om bezwaar te maken. Daarom willen wij een algemene herindicatie. D66 heeft net mede namens ons een motie daarover ingediend.

Ten tweede vindt de PvdA dat er op de langere termijn meer nodig is dan het college voorstelt. Wij willen dat er fundamenteel wordt gekeken hoe de organisatie van huishoudelijke ondersteuning beter kan. Verschillende fracties hebben daarvoor al ideeën aangedragen. Denk aan een beslissende rol voor sociale wijkteams of de wijkverpleegkundige, werken met het computersysteem Githa of het per wijk organiseren van huishoudelijke ondersteuning in buurtteams of coöperaties. Wij dienen vanavond een motie in, die vraagt voor het eind van het jaar verschillende opties uit te werken.

Tot slot zal de ChristenUnie straks mede namens ons een motie indienen die vraagt om een experiment met ‘omgekeerd toewijzen’ van huishoudelijke ondersteuning.

Woningbouw
Wanneer we het in Haarlem samen willen doen, moet ook iedereen een betaalbare woning kunnen vinden. Haarlem mag geen reservaat worden waar alleen de rijken nog kunnen wonen. Dat uitgangspunt staat onder druk door de lange wachtlijsten en snel stijgende huizenprijzen. Er zijn komende jaren nog duizenden nieuwe woningen nodig. Alleen zo kan Haarlem een stad blijven voor iedereen.

Wij zijn dan ook teleurgesteld dat er vorig jaar slechts 127 nieuwbouwwoningen bij zijn gekomen. Dat is echt te weinig. En hoewel wij een omslag zien, waarbij er voor het eerst weer extra sociale huurwoningen worden toegevoegd, verwachten wij meer inzet. Niet alleen van het college, maar ook van corporaties en ontwikkelaars. De economie trekt weer aan, de huizenprijzen zitten in de lift, er is geen reden om nog langer te treuzelen.

Afgelopen jaren heeft de gemeente ontwikkelaars veel ruimte gegeven. Om ondanks de crisis te blijven bouwen, hebben we soms ingeleverd op kwaliteit, betaalbaarheid en bereikbaarheid. Om projecten toch maar van de grond te krijgen, werden parkeerplaatsen toch bovengronds gebouwd, werd het aantal betaalbare woningen beperkt of werd de kwaliteit van de openbare ruimte verminderd. Nu de markt aantrekt en ontwikkelaars weer meer kunnen verdienen, verwachten wij van het college dat u weer strakker vasthoudt aan eisen voor kwaliteit en betaalbaarheid. De PvdA zal dat in ieder geval doen.

Discriminatie
Voorzitter, de PvdA maakt zich zorgen over de stijgende intolerantie, verdeeldheid en soms zelfs haat in onze samenleving. Bevolkingsgroepen lijken steeds vaker tegenover elkaar te staan, in plaats van het samen te doen. Wij zien het als taak van de overheid om mensen samen te brengen, in plaats van te verdelen. Dat betekent ook dat iedereen in gelijke gevallen gelijk behandeld moet worden.

Elke vorm van discriminatie moet dan ook bestreden worden. Wij maken ons zorgen over discriminatie op de arbeidsmarkt. Dat komt nog te vaak voor. Dat horen we niet alleen van Haarlemmers, maar blijkt ook uit de cijfers. Een kwart van de klachten die Bureau Discriminatiezaken Kennemerland ontvangt gaat over discriminatie op de arbeidsmarkt. Een belangrijk deel van die discriminatie vindt plaats tijdens sollicitatieprocedures. Uit recente onderzoeken van het Sociaal Cultureel Planbureau en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid blijkt dat allochtonen en ouderen met gelijke kwalificaties twee keer minder worden uitgenodigd voor sollicitatiegesprekken dan jonge autochtone Nederlanders.

Om hier iets aan te doen, stellen wij voor om een proef te starten met anoniem solliciteren. Dat betekent dat bij de selectie van sollicitatiebrieven de naam en leeftijd van sollicitanten wordt weggelaten. Zo kan het effect van (onbewuste) vooroordelen bij sollicitaties voor een groot deel worden weggenomen. Wij dienen hierover een motie in.

Afronding
Voorzitter, ik rond af. Haarlem staat op een keerpunt. We ronden een periode van bezuinigingen af en de financiën komen steeds meer op orde. De economie trekt aan, er komen weer banen bij en mensen krijgen weer wat meer te besteden. Haarlem kijkt weer vooruit, de toekomst ligt voor ons open.

Maar er is ook nog veel te doen. Om initiatieven van Haarlemmers nog meer kans te geven. Om echt iedereen de zorg te geven waar men recht op heeft. Om wonen in Haarlem betaalbaar te houden voor alle Haarlemmers. En om discriminatie te voorkomen. Wij rekenen op de inzet van uw college. Zodat we over twee jaar kunnen zeggen dat we ook dat samen hebben gedaan.