Inbreng Jeroen Fritz over begroting 2016

Deze week debatteert de Haarlemse gemeenteraad over de begroting 2016. Lees hier mijn verhaal in eerste termijn terug. De tekst is niet helemaal letterlijk zo uitgesproken, maar vormde wel de hoofdlijn van mijn verhaal.

Rafiq

Misschien heeft u het afgelopen donderdag ook gezien in het NOS Journaal. Het verhaal van Rafiq, één van de tijdelijke bewoners van onze Haarlemse Koepelgevangenis. Een Palestijn uit Syrië, die op krukken naar Nederland is gevlucht.

Om Syrië te ontvluchten, moest Rafiq dwars door IS-gebied. Een Tsjetsjeen hield hem aan en vroeg waarom hij geen baard had. “Die groeit bij mij niet,” antwoordde hij. Maar dat vond deze IS’er geen goed excuus en Rafiq kreeg stokslagen. Ook werden de pijpen van zijn broek boven zijn enkels afgeknipt, omdat moslimmannen volgens IS geen kleding over hun enkels mogen dragen.

Eenmaal aangekomen in Turkije, bleek hij daar als Palestijn niet te mogen blijven, omdat hij stateloos is. Dus besloot hij met een bootje te proberen Griekenland te bereiken. De eerste poging mislukte. De boot zonk en Rafiq zou verdronken zijn, als hij niet door een Iraakse vriend was gered. De tweede poging slaagde wel.

Uiteindelijk is Rafiq via Servië, Hongarije en Duitsland naar Haarlem gekomen. Een gelukzoeker zouden sommigen hem noemen. Een verschrikkelijke term voor iemand voor wie de nood en wanhoop zo groot is, dat hij op krukken van Syrië naar Nederland trekt en onderweg meerdere malen zijn leven op het spel zet.

Het verhaal van Rafiq is slechts één van de honderden verhalen van de vluchtelingen die Haarlem op dit moment een veilig onderdak biedt. Maar zijn verhaal staat niet alleen voor hun verhaal. Het is het verhaal van heel veel Haarlemmers, die gedurende de geschiedenis huis en haard hebben verlaten en in Haarlem een veilig onderdak hebben gevonden. Ook hier in de zaal zullen sommigen zo’n verhaal in hun familiegeschiedenis hebben. Mijn eigen oma kwam bijvoorbeeld vlak na de oorlog per boot naar Nederland, omdat zij als halfbloed in Indonesië haar leven niet zeker was tijdens de Bersiap.

Maar het verhaal van Rafiq en zijn medebewoners van de Koepel laat ook nog iets anders zien. Het laat zien hoe we in Haarlem klaar staan voor elkaar. We zien tal van prachtige initiatieven om vluchtelingen te helpen: van gezamenlijke maaltijden tot sportactiviteiten, van taallessen door vrijwilligers tot muziekworkshops. En we zien hoe goed de buurt omgaat met de komst van 350 nieuwe buren en de goede rol die de wijkraad daarbij speelt. Het laat zien waartoe we in Haarlem in staat zijn, als we het samen doen.

Aan dat Haarlem wil de PvdA verder bouwen. Aan een stad waar we het samen doen. Waar we opkomen voor elkaar, waar iedereen een eerlijke kans heeft om het beste uit zichzelf te halen en waar we samen investeren in een goede toekomst voor iedereen. Een stad waar we samen vooruit komen. Daar beoordeelt de PvdA deze begroting op.

Ik ontkom er niet aan om in deze algemene beschouwingen over de begroting ook in te gaan op één van de grootste vraagstukken die onze samenleving op dit moment bezig houdt: de opvang van vluchtelingen. Maar eerst zal ik ingaan op de financiële kant van deze begroting. Daarna kom ik terug op de vluchtelingen. En ik sluit af met een leuk onderwerp: de nachttrein.

Financiën

Deze begroting vormt een omslagpunt. Voor het eerst sinds 12 jaar bevat de begroting geen nieuwe bezuinigingen. In de septembercirculaire zien we zelfs meevallers op ons af komen. We hebben afgelopen jaren veel van de Haarlemmers en het ambtelijk apparaat gevraagd, maar na een moeilijke tijd gloort er weer wat licht aan de horizon.

Samen met onze coalitiegenoten hebben wij deze, maar ook vorige periode, de financiën op orde gebracht. En dat blijkt uit deze begroting:

• De bezuinigingen liggen op koers;
• Voor het eerst lossen we de schuld af, in plaats van dat die oploopt;
• Na jaren van stijgende belastingen, gaan de lasten voor de Haarlemmers nu omlaag;
• En het weerstandsvermogen is zelfs hoger dan onze ambitie was aan het begin van deze periode.

Maar voorzitter, het op orde brengen van de financiën is één, een PvdA’er kan pas tevreden zijn als dit ook eerlijk gebeurt. Als het niet ten koste gaat van de meest kwetsbaren. En dat is gelukt. Ondanks de bezuinigingen, hebben we extra geld kunnen uittrekken voor werk, zorg en jeugd. Ondanks de bezuinigingen, zijn we blijven investeren in goede schoolgebouwen en betaalbare woningen. En ondanks de bezuinigingen, hebben we extra geld beschikbaar gesteld voor armoedebestrijding.

En ja, ook wij hebben pijnlijke keuzes moeten maken. Kijk bijvoorbeeld naar het parkeerbeleid, de bezuinigingen op sport en op cultuur. Dat doet pijn. Maar waar bijna een derde van de gemeenten helemaal is gestopt met huishoudelijke hulp, garanderen wij in Haarlem nog altijd een schoon huis voor wie dat nodig heeft. Waar steden als Rotterdam en Utrecht fors bezuinigen op minimabeleid, trekt Haarlem juist extra geld uit om te voorkomen dat kinderen in armoede opgroeien. En waar steden als Amersfoort, Nijmegen en Rotterdam zwembaden of bibliotheken moeten sluiten, houden wij die gewoon open.

Maar voorzitter, we zijn er nog niet. De PvdA heeft ook nog zorgen over de financiën. Kijk bijvoorbeeld naar het rommelige proces rond deze begroting. Eerst bleken een aantal tabellen onjuist, en nog dit weekend bleek er een forse fout te zijn geslopen in de tekst over het kasstroomplafond. Dit moet echt beter. Samen met onze coalitiegenoten zullen wij in tweede termijn met een voorstel komen om terug te keren naar de oorspronkelijke afspraak in het coalitieakkoord over het kasstroomplafond.

We hebben een reserve sociaal domein ingesteld om te zorgen dat iedereen de zorg en begeleiding kan krijgen die hij of zij nodig heeft. Eerder werd wel eens gesuggereerd dat deze reserve wellicht te hoog zou zijn. De VVD noemde het zelfs een speeltje van de PvdA. Maar uit deze begroting blijkt nu: niets is minder waar. De reserve blijkt hard nodig. De vraag doemt zelfs op: is het wel genoeg? Die vraag zullen we volgend jaar bij de herijking moeten beantwoorden.

De urgentie om ook echt werk te maken van de transformatie in het sociaal domein is groot. Daar hoort innovatie bij. De tekst daarover in de begroting vinden wij nog erg vaag. Wij horen nog te vaak dat kleine innovatieve initiatieven in het sociaal domein worden afgewezen als zij een kleine subsidie aanvragen. Nog een te groot deel van het geld dat wij uitgeven in het sociaal domein lijkt automatisch naar de grote instellingen te gaan. Terwijl wij in het coalitieakkoord juist extra aandacht hebben gevraagd voor kleinschalige, lokale en nieuwe aanbieders, die vaak beter bij de schaal van de Haarlemse wijken passen. Graag horen wij van het college hoe u deze ambitie uit het coalitieakkoord wilt waarmaken.

Tenslotte maken wij ons zorgen over het bereik van voorzieningen, bijvoorbeeld voor minima. Dit college maakt extra geld vrij voor bestrijding van armoede, maar het geld gaat niet op. Niet omdat het niet nodig is, maar omdat mensen niet altijd de weg naar deze voorzieningen weten te vinden. Ze botsen te vaak op dichte deuren en hoge drempels. De PvdA wil de toegang tot dit soort voorzieningen vergemakkelijken. Graag horen wij de visie van het college daarop. De PvdA organiseert overigens woensdag 16 december een bijeenkomst over effectievere armoedebestrijding, waar we u graag voor uitnodigen.

Vluchtelingen

Behalve aan Rafiq biedt Haarlem op dit moment noodopvang aan nog zo’n 350 mensen die huis en haard hebben verlaten. En we weten dat het hier niet bij zal blijven. Samen met de regio zijn we nog op zoek naar meer opvangplekken voor vluchtelingen. En Haarlem zal nog onderdak moeten bieden aan een groep mensen waarvan is vast komen te staan dat ze niet kunnen terugkeren naar het land van herkomst, de zogenaamde statushouders.

De PvdA steunt deze ambitie, omdat we vinden dat ieder mens recht heeft op een veilige plek. Maar dit gaat niet vanzelf. We zien dat hierdoor spanning ontstaat in onze samenleving. Mensen zien hun wijk veranderen. Er leven vragen over de gevolgen voor de veiligheid en gezondheid. En mensen vragen zich af of deze vluchtelingen hun eigen kansen op een huis of een baan niet verslechteren.

Gelukkig gaat het in Haarlem goed. Wij hebben bewondering voor de manier waarop de buurt rond de Koepel omgaat met de komst van 350 nieuwe buren en de rol die de wijkraad daarin speelt. En de PvdA heeft vertrouwen in de manier waarop het college omgaat met de komst van vluchtelingen. Maar we willen u wel twee zaken meegeven.

Ten eerste vragen wij u bij het zoeken naar nieuwe opvangplekken en huisvesting van statushouders ook te kijken naar een eerlijke verdeling. Niet alleen over de stad, maar ook binnen de regio. De opvang van vluchtelingen mag niet eenzijdig worden neergelegd in armere wijken. Wij verwachten ook een bijdrage van bijvoorbeeld Bloemendaal.

Ten tweede willen wij niet alleen aandacht voor huisvesting, maar ook voor integratie. Een deel van de vluchtelingen zal zeker in Nederland blijven. Daarom is het belangrijk dat snel wordt gestart met de integratie, zodat zij snel kunnen meedoen in onze samenleving en niet zijn aangewezen op de bijstand. Het beste is om mensen zo snel mogelijk te begeleiden naar werk. In de huidige praktijk wordt daar pas na afronding van de inburgeringscursus mee gestart. Wij dienen vanavond een motie in die vraagt daar al vanaf het begin mee aan de slag te gaan. Werk is immers de beste inburgering.

Nachttrein

Voorzitter, de tweede en laatste motie die wij willen indienen gaat over de nachttrein. En dat is toch wel een bijzondere motie. Al jaren praten we in Haarlem over de nachttrein naar Amsterdam. Dat is belangrijk voor mensen die in Amsterdam willen uitgaan, maar ook voor de Haarlemse horeca en dus voor onze werkgelegenheid. Ik zelf deed dat al meer dan 10 jaar geleden, toen ik nog actief was bij de Jonge Socialisten. SP-jongeren hebben zelfs nog eens op het station gekampeerd om hier aandacht voor te vragen. En ook D66 voerde al eens actie. Tot nu toe helaas zonder succes.

Totdat drie jonge raadsleden van GroenLinks en PvdA, Robbert Berkhout, Jasper Drost en Sidney Visser, vorig jaar de Facebookpagina ‘Haarlem moet op het nachtnet’ begonnen. Deze pagina werd in korte tijd meer dan 6000 keer geliked. Zij hielden het echter niet bij woorden alleen, maar zijn in gesprek gegaan met de NS. Daaruit bleek dat de NS bereid is tot een proef van 3 jaar, waarbij er op vrijdag- en zaterdagnacht een extra nachttrein heen en terug gaat rijden. Dan moet onze regio wel 30.000 tot 50.000 euro per jaar bijdragen. Met deze motie doen we boter bij de vis. Na jaren praten over de nachttrein maken we het mogelijk dat deze vanaf 2017 nu echt gaat rijden.

Afronding

Voorzitter, ik rond af. Deze begroting vormt een omslagpunt. Er gloort licht aan de horizon. Maar we zijn er nog niet. De PvdA wil verder bouwen aan een Haarlem waar we het samen doen. Aan een stad waar we opkomen voor elkaar, waar iedereen een eerlijke kans heeft om het beste uit zichzelf te halen en waar we samen investeren in een goede toekomst voor iedereen. Een stad waar we samen vooruit komen.

Deze begroting vormt daarvoor een goede basis. Wij bouwen graag samen met u allen verder aan dat Haarlem.