Forse groei van zorg aan onverzekerden in Haarlem

Onlangs publiceerde Follow the Money een interview met Marcel Slockers , straatdoker in Rotterdam. Het interview gaat over zorg aan dakloze mensen zonder zorgverzekering. De straatdokter stelt dat er een epidemie heerst van onverzekerden. Dit was voor PvdA Haarlem reden om na te vragen of er ook in Haarlem een toename is van onverzekerden. We blijken in Haarlem in korte tijd veel meer zorg te moeten bieden aan mensen zonder zorgverzekering.

Vier keer zoveel onverzekerden bij het medisch inloopspreekuur in twee jaar tijd

Alle onverzekerden in Haarlem ontvangen medische basiszorg. In Haarlem is er twee keer per week het verpleegkundig spreekuur Damiate voor dak- en thuisloze mensen in Haarlem. Daar wordt direct verpleegkundige zorg gegeven en verwezen naar tandartsen en huisartsen waarmee wordt samengewerkt. Ook kan er een indicatie worden gesteld voor opname op de ziekenboeg. Er is bij Damiate een forse toename van het aantal onverzekerden. Waar het in 2019 nog ging om 62 personen, ging het in 2020 om 103 personen en in 2021 zelfs om 257 personen. Dat is meer dan vier keer zoveel in twee jaar tijd. Tot voor kort moest onverzekerde zorg door andere zorgorganisaties altijd gemeld worden bij de GGD. In 2020 werd er aan 106 personen zorg verleend en in 2021 aan 253 personen.

Oorzaken van de stijging

De gemeente geeft aan dat het lastig is om een volledig beeld te schetsen van de groepen inwoners zonder zorgverzekering. Het gaat niet alleen om dakloze mensen, maar ook om EU-burgers, onverzekerbare vreemdelingen. Bij Damiate wordt met name een stijging van het aantal onverzekerbare vreemdelingen waargenomen. Mogelijk verklaart het coronavirus voor een deel de toegenomen zorg aan onverzekerden, maar dit wordt niet als oorzaak genoemd in de beantwoording van onze technische vragen.

Sinds dit jaar komen er ook onverzekerde Oekraïense vluchtelingen bij. Haarlem breidt de opvangcapaciteit uit, waardoor de vraag verder kan toenemen. Ook mensen die zelfstandig wonen kunnen onverzekerd zijn. Door de hoge inflatie verwachten wij dat steeds meer Haarlemmers hun zorgverzekering niet meer kunnen betalen. In Haarlem is nu al een lichte stijging te zien in het aantal betalingsachterstanden van de energierekening (bron).

Vroegsignalering, brede centrale toegang, gemeentepolis

De gemeente zet zich ervoor in om te voorkomen dat Haarlemmers hun zorgverzekering verliezen en om onverzekerden zo snel mogelijk weer te verzekeren. Dit is wat de gemeente samen met partners in de stad doet:

• In 2021 trad de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening in werking. Daardoor signaleert de gemeente vroegtijdig schulden in vaste lasten. In Haarlem zijn in de eerste helft van 2022 zo’n 3350 signalen binnengekomen, waarvan bijna de helft betalingsachterstanden zijn van de zorgverzekering. Het gemiddelde schuldbedrag per huishouden is ongeveer 500 euro (bron). Sociale wijkteams of budgetcoaches benaderen deze inwoners met een hulpaanbod.
• Dak- en thuisloze mensen die zich melden bij de Brede Centrale Toegang worden aangespoord of begeleid bij het opnieuw afsluiten van een zorgverzekering. Begeleiders binnen alle opvanglocaties hebben een signalerende functie.
• In het nieuwe coalitieakkoord is geregeld dat de gemeentepolis voor een grote groep inkomens beschikbaar wordt (tot 130% van het wettelijk sociaal minimum). Dit gaat in per 1 januari 2023.

Expertmeeting over medische zorg aan onverzekerden

Wij hebben geen signalen ontvangen dat de kwaliteit van de basiszorg in Haarlem onder druk staat. Maar dat de gemeente het lastig vindt om een volledig beeld te schetsen over de groei van zorg aan onverzekerden, baart ons wel zorgen. Het Nibud verwacht dat momenteel één op de drie huishoudens worstelt met rondkomen (bron), waardoor de stijging verder kan toenemen. Om die reden stellen wij aan de gemeenteraad voor om een expertmeeting over het thema te organiseren en zorgverleners aan het woord te laten. In de tussentijd vragen wij de gemeente om op de gemeentelijke website duidelijk uit te leggen waar onverzekerden in Haarlem terecht kunnen voor medische hulp en welke hulp er is bij het (opnieuw) afsluiten van een zorgverzekering.

Dion Heinis en Erica Bastiaans