Kadernota 2025

Op maandag 8 juli begon in de Haarlemse gemeenteraad de bespreking van de kadernota over 2025. Maarten Wiedemeijer, de fractievoorzitter van de PvdA sprak het onderstaande betoog uit. 

In het spel Jenga moeten de deelnemers 18 lagen met blokken te bouwen. Ieder bestaande uit drie blokken die plat naast elkaar liggen. Elke laag is loodrecht geplaatst op de vorige. Wanneer de deelnemers de toren hebben opgebouwd, dient elke deelnemer een blok uit de toren te trekken en legt het blok bovenop de toren. Het spel eindigt wanneer de toren omvalt, de deelnemer die de toren laat omvallen is de verliezer.

Nu lijkt Jenga misschien maar een spel, maar het is de werkelijkheid met het kabinet Jenga-1. Deelnemers Wilders, Omtzigt, Van der Plas en Yesilgöz mogen omstebeurt een steentje uit de toren trekken. De vraag is alleen wanneer de toren omvalt. En daarmee de samenleving. Bij elk steentje dat uit de toren wordt getrokken, breek je de samenleving aft.

Voor de verkiezingen was bestaanszekerheid hét thema. Na de verkiezingen was 1,2% verhoging van het minimumloon, de AOW en de bijstand al te veel gevraagd. De stellig beloofde afschaffing van het eigen risico kwam er ook niet. Het Nibud concludeerde dan ook dat de coalitie Jenga-1 bestaanszekerheid niet structureel weet te verbeteren. Hoeveel steentjes zijn hiermee al uit de toren getrokken?

De samenleving wordt getroffen door bezuinigingen en treffen vrijwel iedereen. Minder geld naar gemeenten. Minder geld naar het onderwijs. Bezuinigingen die de culturele sector en de sport sector treffen. Er worden extra steentjes uit onze fundamenten getrokken. Zware bezuinigingen op internationale samenwerking, alsof Nederland alleen op de wereld is.

Het geld was op werd er gezegd. Dat terwijl het bedrijfsleven miljarden minder belasting hoeft te betalen. Voor de kansrijke in de samenleving is er kennelijk altijd geld te vinden. De kwetsbaren moeten het doen met kruimels en bezuinigingen. Dit allemaal weggestopt onder een deken van zondebokpolitiek. Het werd niet extraparlementair, maar extra racistisch. De buitenlander heeft het gedaan. Partijen waarvan je hoopt dat ze enige beschaving voorstaan zwijgen wanneer er ministers worden geïnstalleerd die eerder de omvolkingstheorie omarmden. En we kennen allemaal het gezegde, wie zwijgt stemt toe. Maar wij zwijgen niet. Wij laten dit niet gebeuren.

Zou er voor al deze afbraakpolitiek een alternatief zijn? Een politiek die niet steentje voor steentje de toren laat wankelen maar politiek van bouwen? Een politiek van mensen bij elkaar brengen en de fundamenten van de samenleving versterken?

Laten we in Haarlem laten zien dat het anders kan. In Haarlem breken we niet af, maar bouwen we. Steentje voor steentje bouwen we, aan een betere toekomst. Steentje voor steentje aan meer betaalbare woningen, met bouwrecords die voor onmogelijk werden gehouden. We bouwen aan een duurzame toekomst met schonere energie en meer groen in de openbare ruimte. We bouwen aan een socialere stad, waar we naar elkaar omkijken en extra investeren in de mensen die het het hardste ons nodig hebben. Hier laten we kwetsbare mensen niet creperen op straat, maar sluiten we ze in onze armen.

Financien

Om te bouwen aan een betere toekomst is verstandig financieel beleid noodzakelijk. Haarlem staat er financieel goed voor. Door verstandige ingrepen zijn de komende jaren geen harde bezuinigingen noodzakelijk. Haarlem zit ruim in de reserves, waardoor er de komende jaren nog terug gevallen kan worden op spaarpotjes mocht het nodig zijn. De PvdA vindt dat eerst deze reserves moeten gebruiken in plaats van bezuinigingen.

Naar oordeel van de PvdA rekenen we ons tamelijk arm. We lezen dat er een stijging is voorzien van 33 miljoen naar 55 miljoen als kapitaallasten op de investeringen. Het lijkt ons niet realistisch dat we alle investeringen gaan realiseren, daarom roept de PvdA het college op een grotere onderbesteding op de kapitaallasten in te boeken, aangezien we begrijpen dat dit nu niet op alle investeringen gebeurt. Hoe verder in de tijd, hoe groter de onzekerheid. Met een realistischere raming van de kapitaallasten verbetert het structurele financiële beeld nog aanzienlijk.

Wonen

Op het gebied van wonen is er vooral goed nieuws onder de zon. In 2023 een bouwrecord. In 2024 wordt de 1^e reeks van subsidies verstrekt voor doorbouwen van sociale huur.  Een unieke succesvolle regeling, die alleen Haarlem heeft en waar  we best trots op mogen zijn. De eerste projecten bij de Ripperda en in Schalkwijk lieten al zien hoe we op deze manier succesvol de bouw gaande houden. De PvdA roept het college op dat nu dit een succes is, zo snel mogelijk een nieuwe reeks subsidie op te zetten. De komende jaren staat er meer bouw van sociale huur ingepland dan in het recordjaar 2023, en dat is broodnodig want de wachttijden moeten écht omlaag. De PvdA wil nu écht actie met een aantal grote gebiedsontwikkelingen zoals ZuidWest en Oostpoort om vaart te maken met de bouw van sociale huurwoningen. Het is nu echt tijd om stenen te stapelen en geen nieuwe beleidsdocumenten, visies en masterplannen

We hebben zelf ook twee moties ten aanzien van wonen. De eerste stelt voor de zogenaamd ETHOS light telling uit te voeren, zodat we dakloosheid beter in beeld hebben. De tweede stelt voor om als proef hospitaverhuur via ‘Onder de Pannen’ of ‘Kamers met Aandacht’ te belonen met een bonus, om zo de huisvesting van kwetsbare Haarlemmers te verbeteren.

Sociaal

Op sociaal gebied investeert Haarlem in onze fundamenten. Zoals elk jaar gaat er meer geld naar de WMO en Jeugdzorg. Zo investeert Haarlem in de lokale zorg.

Op het gebied van sociaal staan er drie mooie aanvullende investeringen in vanaf 2026! Een nieuw Huis van de Wijk in de Boerhaavewijk, Noord 1 (vervanging Fjord) en Noord 2 (vervanging Horizon). Goed voor richting de 15 miljoen aan belangrijke voorzieningen voor de buurten. De PvdA is trots op deze investeringen, investeringen in de fundamenten van onze wijken.

Graag doen we zelf ook nog een aantal voorstellen om Haarlem socialer te maken. We doen een voorstel om meer mensen naar de bibliotheek te krijgen en zo de leesvaardigheid van Haarlemmers te verbeteren. Vele andere gemeenten gingen ons al voor en schaften boetes bij de bieb af tot 18 jaar en maakten de bieb gratis tot 27 jaar.

We stellen voor om te onderzoeken hoe en tegen welke kosten we lokaal de verrijkte schooldag kunnen continueren, als het rijk hier de stekker uit trekt. De verrijkte schooldag stimuleert de ontwikkeling van kinderen en stelt kinderen in staat, in en om school, een omgeving te bieden die uitdaagt om hun talenten te ontdekken en te ontplooien met o.a. muzieklessen, naschoolse gymlessen, lessen over voedsel en gezond eten.

Daarnaast stellen we nog voor om de Haarlemse speeltuinen te ondersteunen. We begrijpen dat Buurts maar 4000 euro tot zijn beschikking heeft om de speeltuinen van goede toestellen te voorzien. Daarom is er extra budget nodig om te zorgen voor goede voorzieningen en toestellen bij de speeltuinen.

Graag wijs ik ook op een aantal moties waar de PvdA mede indiener is. De afgelopen periode zijn er in samenwerking met onder andere Jouw Haarlem en de SP diverse bijeenkomsten geweest om de uitdagingen en problemen van de Jeugdzorg kritisch onder de loep te nemen. Vandaar dat we samen met onder andere GroenLinks diverse voorstellen te doen om de fikse problemen hier aan te pakken.

Ook dienen we graag van de Partij van de Dieren het voorstel mee in om de dierenarts voor minima mogelijk te maken.

Duurzaamheid/openbare ruimte

Enkele jaren terug riep de Haarlemse gemeenteraad de klimaatcrisis uit. Maar hoe pakken we dat nou het beste aan? Hoe krijgen we zo snel mogelijk een samenleving voor elkaar die klaar is voor de toekomst?

De PvdA vindt dat we de klimaatcrisis het beste aanpakken door de bevolking mee te krijgen in veranderingen en te werken vanuit breed draagvlak. De klimaatcrisis lossen we niet op door de tien meest fanatieke koplopers als uitgangspunt te nemen, maar juist door de volgers, de brede middengroep mee te krijgen. Stukadoors in een relatief schoon busje horen er ook bij en een nieuw plan voor parkeren moet een succes worden door samen te werken met Haarlemmers aan oplossingen. Een duurzame toekomst met een toegankelijke en groene openbare ruimte krijgen we alleen dan voor elkaar.

Een mooi moment om terug te komen op het eerder besproken waterplan. Een zeer omvangrijk plan, de grootste investering uit deze periode. Een groot deel van de raad stemde tegen onze motie om te kijken of het niet goedkoper kon. De kosten zijn wel degelijk gedrukt na onze oproep door de afschrijvingstermijnen van de riolering aan te passen. De uitwerking over de verdeling van de heffingen volgt nog, zodat we met een speciale heffing voor grootgebruikers de gewone huishoudens kunnen ontlasten. Door de WOZ-waarde in te voegen kunnen lage- en middeninkomens worden ontzien. De uitwerking volgt in najaar. Met deze inzet ligt er een ambitieus plan, mét lagere kosten én een rechtvaardigere verdeling van de kosten. Zó komen we in Haarlem vooruit.

De PvdA bracht in het najaar een werkbezoek aan NME aan de Kleverlaan, voor hun ambitieuze verduurzamingsplannen met het pand was er toen nog niet voldoende financiering. Het plan ziet er prachtig uit en krijgt in deze kadernota de benodigde financiering. Een inspirerend plan dat laat zien hoe mooi het kan worden. Wat goed dat het is gelukt.

Cultuur

De Haarlemse cultuur sector is er een om trots op te zijn. Cultuur brengt mensen samen en zorgt voor werkgelegenheid. Er is nu eindelijk een depot gevonden waardoor er beweging komt. De PvdA is benieuwd naar verder onderzoek bij het Frans Hals, een unieke mogelijkheid voor Haarlem. In deze coalitieperiode hebben we ook extra geld voor kleine instellingen gevonden, wat de PvdA betreft gaan we daar niet op beknibbelen en houdt het college dat budget op peil.

We maken ons echter ook zorgen over de Haarlemse cultuursector. De BTW verhoging naar 21% zet mogelijk de bezoekersaantallen onder druk, ook werken er vele duizenden Haarlemmers in deze sector en is een van de belangrijkste sectoren qua werkgelegenheid. Hier hebben we schriftelijke vragen over ingediend en gaan we graag met elkaar over in gesprek hoe we een kaalslag kunnen voorkomen.

De PvdA maakt zich zorgen over kleine initiatieven in Haarlem. Veerkwartier, Slachthuis en Skatepark kennen we als voorbeelden waarbij het contact met de gemeente stroef verliep. Ondernemers in de horeca en cultuursector geven aan dat ze verstrikt raken in de ambtelijke molen. We moeten leren hoe we dit in de toekomst beter gaan doen. Dit zijn initiatieven die zorgen voor een bruisende stad, en dat is broodnodig.

De PvdA is positief over de kadernota die voor ligt. We trekken geen stenen uit het fundament. We blijven bouwen aan een sociale en duurzame toekomst. De PvdA zal met belangstelling naar de voorstellen van collega’s kijken.