Eerste successen voor Haarlemse leegstandaanpak

Sinds oktober 2022 heeft Haarlem een leegstandverordening. Door deze verordening kan de gemeente optreden tegen langdurige leegstand van woningen, kantoren en winkelpanden in de binnenstad. Omdat we erg benieuwd waren naar de resultaten tot nu toe stelden we er samen met de Actiepartij schriftelijke vragen over. Uit de antwoorden blijkt dat de leegstandaanpak tijd vraagt. Nieuwe ambtenaren voor het gemeentelijke huisvestingsteam waren niet direct gevonden en de gemeentelijke organisatie moet op de leegstandaanpak worden ingericht. Sinds september 2023 treedt de gemeente handhavend op en dat levert eerste successen op. Zo zijn er acht panden weer in gebruik genomen nadat eigenaren zijn aangesproken op langdurige leegstand.

Ook zijn er ongeveer vijfentwintig eigenaren aangeschreven via een waarschuwingsbrief. Om gericht te kunnen handhaven is een goede basis belangrijk, denk hierbij aan het ophalen en registreren van data en het inrichten van processen. Er wordt dan ook, naast het oppakken van handhavingszaken, hard gewerkt om de basis op orde te brengen. Dit helpt om in de toekomst gerichter zaken te kunnen oppakken. Er is hoe dan ook nog veel werk om te verzetten; op basis van de beschikbare data is duidelijk dat nog zo’n 400 panden onderzocht moeten worden op leegstand. Natuurlijk gaat er ook een preventieve werking uit van een leegstandverordening, al is die lastiger in cijfers uit te drukken.

Aanleiding: initiatiefvoorstel

In juni 2022 stemde de gemeenteraad in met een initiatiefvoorstel van PvdA Haarlem en zeven andere partijen om een leegstandverordening in te voeren en geld beschikbaar te stellen voor de fulltime inzet van twee ambtenaren voor een periode van twee jaar.

In de leegstandverordening legt de gemeente de volgende stappen vast:

• Meldingsplicht: eigenaren zijn door de leegstandverordening verplicht om een melding te doen bij de gemeente als hun pand langer dan zes maanden leegstaat. Het niet doen van zo’n melding kan leiden tot hoge boetes. (Het is ook mogelijk om een melding te doen als je geen eigenaar bent. De gemeente doet dan na je melding onderzoek.)
• Verplicht leegstandoverleg en leegstandbeschikking: De gemeente stuurt waarschuwingsbrieven. Op een enkele uitzondering na ontvangt de gemeente meestal binnen afzienbare tijd een reactie. Daarna gaat de gemeente met de eigenaar in gesprek over het opheffen van de leegstand.
• Verplichtende voordracht huurders: de leegstandverordening biedt de mogelijkheid om als gemeente een gebruiker voor te dragen.

Leegstandwet kan nog veel effectiever

De kaders voor een leegstandverordening worden bepaald door de Leegstandwet. Op verschillende vlakken kan de Leegstandwet nog veel effectiever gemaakt worden. De voordrachten van gebruikers lopen in de praktijk bijvoorbeeld structureel stuk op de prijs die de eigenaar zelf mag bepalen, zo constateert ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in een handreiking. De gemeente Haarlem is hierom tot nu toe terughoudend met het voordragen van een gebruiker. Toch is er via de Crisis- en herstelwet al meer mogelijk. De gemeenten Amsterdam en Utrecht  experimenteren met de mogelijkheid om eigenaren verplicht te laten verhuren tegen een marktconforme huurprijs. Haarlem maakt nog geen gebruik van deze experimenteerruimte. De VNG pleit overigens voor een nog verdere uitbreiding van het instrumentarium in de Leegstandwet, bijvoorbeeld door het op Vlaamse wijze belasten van eigenaren van panden die langdurig leegstaan.

Evaluatie volgt na zomer

Na de zomer wordt de Haarlemse leegstandverordening geëvalueerd. Wij kijken alvast uit naar de bespreking van de evaluatie in de commissie.

Beeld: unsplash.com