1 Recht op wonen
Verkiezingsprogramma

1 Recht op wonen

Je hebt recht op een fijn en betaalbaar (t)huis! Dit recht is op dit moment verre van realiteit. We zitten in een enorme wooncrisis. De afgelopen jaren nam de wachttijd voor een sociale huurwoning verder toe, tot gemiddeld langer dan acht jaar. De woningprijzen explodeerden. De huurprijzen in de vrije sector stegen mee, terwijl tijdelijke huurcontracten de norm werden.

Zo groeit een kansenkloof tussen mensen mét en zonder een fijne en betaalbare woning. De mensen zonder eerlijke kansen zijn vaak jongeren en starters, maar ook steeds vaker mensen die na een relatiebreuk in de problemen raken. Dat zijn allemaal mensen die de stad draaiende houden, maar er geen betaalbare woning kunnen vinden. Onze stadgenoten werken als leraar, bij de politie, in de thuiszorg, in winkels en horeca en op nog zoveel meer plekken. Jonge Haarlemmers wonen noodgedwongen (veel) langer bij hun ouders en als ze wel een woning kunnen vinden, wonen ze (veel) te duur, worden ze de stad uitgeduwd of worden zelfs dakloos.

Dat vraagt om een gemeente met grote ambities en een gemeente die met lef intervenieert in de woningmarkt. In de vorige raadsperiode kregen we veel voor elkaar. In het bouwprogramma werden veel meer betaalbare woningen opgenomen en in de acht ontwikkelzones is de bouw gestart of volop in voorbereiding. Als het aan de ons ligt, doen we nog veel meer en zetten we alle middelen in, die we tot onze beschikking hebben. Dit is wat je de komende jaren van ons mag verwachten:

1.1 Meer betaalbare woningen

Onze keuzes:

Groeien met 10.000 woningen tot 2030

Volgens de laatste prognoses neemt de woningbehoefte in Zuid-Kennemerland tussen 2019 en 2030 met 8.200 woningen toe.[i] Deze behoefte komt boven op het huidige tekort. Vanzelfsprekend is onze ambitie om het totale tekort op te lossen. We zetten ons daarom in om tot 2030 het aantal woningen met 10.000 te laten groeien. Dat betekent van 1.000 naar 1.250 woningen per jaar.

 

Zorgen voor betaalbare nieuwe woningen: 50-40-10

We willen zorgen voor betaalbare woningen. Daarom zorgen we tot 2030 voor minimaal 5.000 nieuwe sociale huurwoningen, voor minimaal 4.000 nieuwe koop- en huurwoningen in het middensegment[1] en 1.000 nieuwe duurdere woningen.

 

Betaalbare nieuwbouw betaalbaar houden

We willen ervoor zorgen dat betaalbare nieuwbouwwoningen ook minimaal 25 jaar betaalbaar blijven, door middel van de Doelgroepenverordening. En we zetten ons ervoor in om zoveel mogelijk nieuwe sociale huurwoningen in beheer van woningcorporaties te laten komen, in plaats van beleggers.

500 tijdelijke flexwoningen voor 2026

We willen dat er in Haarlem zo snel mogelijk 500 tijdelijke flexwoningen gerealiseerd zijn voor starters en spoedzoekers. We denken daarbij aan een mix van grote en kleine projecten op meerdere locaties en in het coalitieakkoord willen wij kansrijke locaties benoemen.

Meer speciale woonvormen in het woningbouwprogramma

Tenminste tien procent van het bouwprogramma wordt bestemd voor speciale woonvormen zoals wooncoöperaties, co-housing, geclusterd wonen en de woonvorm Betaalbare Koop Kennemerland (verderop toegelicht).

Bouwen aan gemengde buurten

In wijken met minder dan dertig procent sociale huurwoningen bestaat bij nieuwe ontwikkelingen tenminste zestig procent uit sociale huurwoningen. Zo zorgen we voor een sociale mix en verkleinen we de segregatie in de stad.

Bouwen voor de toekomst

We bouwen aan buurten waar we over 100 jaar nog steeds trots op zijn. Dat betekent dat de gemeente ook financieel bijdraagt om te zorgen voor een goede kwaliteit van gebouwen, openbare ruimte en voldoende voorzieningen (zoals winkels, scholen, kinderopvang).

1.2 Ruimte voor wonen en groen

Onze keuzes:

Verder bouwen in de acht ontwikkelzones

Nieuwe woningen bouwen we vooral in grotere gebiedsontwikkelingen. In Haarlem zijn acht ontwikkelzones die voor veel nieuwbouwwoningen zorgen. Ook zijn er gebieden met corporatiewoningen die worden geherstructureerd, zoals de Waddenbuurt in Molenwijk en de omgeving van het Beatrixplein in Parkwijk. In deze gebieden is het mogelijk om veel meer woningen terug te bouwen.

Bouwen voor de buurt

In de bestaande buurten is op sommige plekken ruimte om woningen bij te bouwen. Dit doen we op zorgvuldige wijze. We hebben de ambitie om te bouwen voor de buurt. Nieuwe woningen kunnen zorgen voor doorstroming en zo nodig zorgen we tegelijkertijd voor investeringen in voorzieningen en de kwaliteit van het groen. We bouwen liever wat hoger om het groen te behouden.

Strenge regels voor woningsplitsen

Woningsplitsen levert extra woningen op en helpt daarmee tegen het woningtekort, maar het levert te vaak kleine en dure woningen op die de leefbaarheid in straten en buurten onder druk zetten. We kiezen daarom voor strenge regels.

1.3 Beter benutten bestaande bouw

Onze keuzes:

Leegstand voorkomen én oplossen

We willen leegstand voorkomen en oplossen. We stellen een regionaal team samen en starten met een ‘makelpunt’ waar ruimtevragers en ruimtebieders bij elkaar komen, om betere benutting te stimuleren. We voeren een leegstandverordening in om te kunnen handhaven op leegstand en ervoor te zorgen dat leegstaande gebouwen weer kunnen worden gebruikt.

Wonen boven winkels én wonen in winkels

Het succesvolle programma ‘Wonen boven winkels’ krijgt een impuls en wordt verbreed. We maken ‘wonen in winkels’ op een aantal plekken mogelijk en sturen op transformatie van leegstaand vastgoed met een lage waarde voor de buurt.

Woningen op de plek van garageblokken en extra woonlagen

Samen met de woningcorporaties onderzoeken we de realisatie van woningen op plekken waar nu garageblokken staan. Ook inventariseren we welke appartementencomplexen een extra woonlaag en lift kunnen krijgen. We noemen dit ’optoppen’. Optoppen is extra kansrijk op plekken dichtbij goede voorzieningen.

Particuliere vakantieverhuur beperken of verbieden

Particuliere vakantieverhuur via platforms als AirBnB wordt in Haarlem maximaal 30 dagen per jaar toegestaan, behalve in het centrum van Haarlem. Daar verbieden we het. Illegale hotels sluiten we. We handhaven streng en zo nodig zorgen we voor meer handhavers. Door particuliere vakantieverhuur te beperken helpen we ook om de bestaande hotels (en dus werkgelegenheid) te beschermen die het tijdens de coronacrisis al zo zwaar hadden.

Gemeentelijk vastgoed inzetten voor maatschappelijke doelen

Gemeentelijk vastgoed wordt ingezet voor maatschappelijke doelen in plaats van alleen financiële opbrengst. We laten de investeringen om het gemeentelijk vastgoed te verduurzamen de komende vijf jaar toenemen met tien miljoen euro. Tegelijkertijd verduurzamen we schoolgebouwen (zie hoofdstuk Onderwijs, jeugd & sport).

Beter benutten van corporatiewoningen

In toenemende mate worden corporatiewoningen bewoond door eenpersoonshuishoudens, terwijl veel corporatiewoningen geschikt zijn voor grotere huishoudens. Om te zorgen voor meer sociale huurwoningen stimuleren we woningcorporaties om woningen te splitsen tijdens renovatie of verduurzaming van gebouwen of straten.

Stimuleren woningdelen van corporatiewoningen

We starten de proef ‘Huurdelen’. Bij Huurdelen krijgen alleenstaanden die een huurdeler meenemen voorrang op andere alleenstaande woningzoekenden.

1.4 Betaalbare woningen bouwen

Onze keuzes:

Heldere voorwaarden aan ontwikkelaars

We stellen heldere voorwaarden aan ontwikkelaars. Zo voorkomen we dat ontwikkelaars te duur grond aankopen. Dit verkiezingsprogramma is daarmee slecht nieuws voor grondspeculanten, omdat hun grondwaarde daalt.

Optimaal gebruikmaken van bouwsubsidies

De gemeente maakt optimaal gebruik van financieringsmogelijkheden van het Rijk (zoals de woningbouwimpulsen van samen 15,8 miljoen euro die Haarlem ontving voor ontwikkelzones Zuidwest en Europaweg) en van de provincie Noord-Holland (zoals de subsidie van 1 miljoen euro voor woningbouw rond de Koepel).

Meer geld voor betaalbare woningen in gemengde buurten

De gemeente zet grondverkoopopbrengsten volledig in voor woningbouw in gemengde buurten. In de afgelopen bestuursperiode werd in Haarlem, mede door de inzet van de PvdA, hiervoor in Haarlem tien miljoen euro vrijgemaakt via de reserve Ongedeelde Stad. In de komende periode wordt hier wederom tenminste tien miljoen euro voor gereserveerd.

Investeren in de stad met een groeifonds

We starten een groeifonds waarin we op een verantwoorde manier leningen (met lage rentetarieven) aantrekken om te investeren in de groei van de stad. Door het groeiende aantal inwoners en woningen ontvangt de gemeente een hogere bijdrage uit het gemeentefonds en meer lokale belastingen. Het groeifonds is vergelijkbaar met bijvoorbeeld het Transformatiefonds in de gemeente Zaanstad.

Regionaal fonds voor gemengde buurten

We willen samenwerken in de regio om voldoende betaalbare woningen te bouwen. We introduceren een regionaal fonds om meer gemengde buurten mogelijk te maken. Het fonds is beschikbaar voor ontwikkelaars die veel sociale of middeldure woningen toevoegen. Ontwikkelaars die meer dure woningen toevoegen in een project, doen per dure woning een (marktconforme) bijdrage aan het fonds.

Stimuleren modulaire of fabrieksmatige bouw

Modulaire bouw of fabrieksmatige bouw kan de bouwkosten twintig tot dertig procent omlaag brengen en de woningbouw ingrijpend versnellen. Daarom starten we een regionaal programma met gemeenten, woningcorporaties en bouwbedrijven voor modulaire bouw. In onze omgevingsvisie bieden we ontwikkelaars ruimte om vernieuwende en duurzame bouwconcepten te realiseren.

Zorgen voor voldoende goede ambtenaren

Om voor snelle, hoogwaardige woningbouw te zorgen, is het belangrijk dat de gemeente voldoende en goede ambtenaren in vaste dienst heeft en optimaal gebruik maakt van de extra flexibele ambtelijke ondersteuning vanuit de provincie Noord-Holland. We zetten alles op alles om vertraging van nieuwbouw door onvoldoende goede vakmensen bij de gemeente te voorkomen.

1.5 Betaalbaar wonen

Onze keuzes:

Lagere woonlasten voor Haarlemmers

Wij willen lagere woonlasten voor Haarlemmers die te duur wonen. De huren in Nederland stegen vanaf 1995 met 25 procent ten opzichte van de inflatie. Voor een substantieel deel is de huur te hoog. Samen met woningcorporaties en huurders(-organisaties) sluiten we een woonlastendeal. Deze deal zorgt ervoor dat huurders niet te duur wonen en dat huren waar mogelijk bevroren of verlaagd worden.

Isolatieoffensief tegen energiearmoede

Via de woonlastendeal gaan we gezamenlijk de strijd aan tegen energiearmoede (laag inkomen en hoge energierekening). Dat doen we via een isolatieoffensief. We zorgen dat er in Haarlem in 2026 geen corporatiewoningen meer zijn met een E, F of G-energielabel. We verduurzamen deze woningen zonder dat er een huurverhoging tegenover staat. In het hoofdstuk Eerlijk duurzaam beschrijven we hoe we de woningcorporaties hiervoor financieel slagvaardig genoeg kunnen maken.

Voorrang op een betaalbare woning als maatwerkoplossing

Als er geen andere oplossing is, maken we het mogelijk om met voorrang van een te dure huurwoning naar een goedkopere huurwoning te verhuizen.

Sociale huurwoningen ook voor middeninkomens

Vanaf 2022 mogen woningcorporaties, als ze dat met gemeenten afspreken, hun vrije toewijzingsruimte voor sociale huur verhogen naar vijftien procent. De stijgende woningprijzen duwen gezinnen de stad uit. Daarom willen wij voor gezinnen de inkomensgrens verhogen naar ruim 50.000 euro via prestatieafspraken met de woningcorporaties en huurdersorganisaties. Wij volgen hiermee het pleidooi van Aedes en de Woonbond.[i] Voor middenhuurwoningen willen wij ook een hogere inkomensgrens voor grotere huishoudens.

 

Extra inschrijftijd voor mensen in erg problematische situaties

Voor mensen in erg problematische situaties, zoals gezinnen die (veel) te krap wonen, ouders die gaan scheiden en voor problematisch thuiswonende jongeren maken we, als zij een lager inkomen hebben, extra inschrijftijd mogelijk, zodat zij sneller in aanmerking komen voor een passende sociale huurwoning.

Haarlems Huurteam als steunpunt en vraagbaak

Het aantal woningen in het commerciële huursegment is de laatste jaren in Haarlem snel toegenomen. Een deel van de verhuurders houdt zich (met opzet of onbedoeld) niet aan de regels. Daarom zorgen we voor een Haarlems Huurteam, dat als steunpunt en vraagbaak voor met name huurders in de commerciële huursector fungeert. Het huurteam maakt huurders weerbaar tegen onwettige huurprijzen, achterstallig onderhoud, onzinbepalingen in huurovereenkomsten, discriminatie en meer.

Verhuurdersvergunning tegen malafide verhuurders

We willen het verhuurders die er een puinhoop van maken onmogelijk maken in onze stad en voeren daarom, zodra het kan, een verhuurdersvergunning Bij nieuwbouw zorgen we al voor een anti-speculatiebeding en zelfbewoningsplicht. In 2022 wordt een opkoopbescherming ingevoerd die beleggers kan weren uit bestaande wijken. Deze opkoopbescherming zetten wij in alle wijken in. Dit voorkomt ook dat woningen op een ongewenste manier gesplitst of verkamerd worden.

Betaalbare koopwoningen voor middeninkomens

We introduceren de regeling ‘Betaalbare Koop Kennemerland’, waarbij het eigendom van woningen wordt gedeeld tussen de gemeente en bewoners. De grond komt in erfpacht, het eigendom van de opstal (de woning zelf) wordt gedeeld tussen de gemeente en bewoners. Zo wordt een koopwoning voor middeninkomens weer bereikbaar. Om deze regeling mogelijk te maken, kan de gemeente ook zelf grond aankopen.

Voorkomen verkoop sociale huurwoningen

We spreken met woningcorporaties af dat zij geen sociale huurwoningen verkopen, tenzij de verkoop er aantoonbaar voor zorgt dat het aantal sociale huurwoningen op andere plekken in stad groeit. Om te voorkomen dat de Haarlemse woningcorporaties door de hoge verhuurderheffing te weinig geld overhouden voor nieuwbouw, mogen zij wel meer woningen in het middensegment verhuren, op zo’n manier dat het onze ambitie om een ongedeelde stad te zijn versterkt.

1.6 Open en gastvrije stad, maar niet ten koste van Haarlemmers

Onze keuzes:

Migratie naar regio beter afstemmen op bouwtempo

Haarlem is een open en gastvrije stad, maar Haarlem kan het woningtekort van Amsterdam niet oplossen. De grote migratiebeweging van Amsterdam naar Haarlem begint met de instroom in Amsterdam zelf. Daarom zetten wij ons er regionaal voor in om de instroom beter af te stemmen op het bouwtempo in de regio en de beschikbare woningen. De regio kan ervoor kiezen om verder te gaan als magneet voor internationale bedrijven en expats. Dat is misschien goed voor de economie, maar zo blijft de woningmarkt overspannen en zullen meer mensen uitwijken naar de regio, en dus ook naar Haarlem.[i] De stad is geen verdienmodel. Op overheidswebsites willen we niet dat onze stad als woonplek gepromoot wordt voor expats.[ii]

Voorrang voor mensen die gebonden zijn aan Haarlem

Om te voorkomen dat Haarlemmers met lagere en middeninkomens de stad worden uitgeduwd, zetten we in op een crisismaatregel waarbij mensen met een lokale binding voorrang op een sociale huurwoning krijgen. Hetzelfde doen we voor nieuwe middenhuurwoningen en betaalbare koopwoningen. Dit is ook goed voor de doorstroom.

Goede en tijdige huisvesting voor mensen in nood

Wij zorgen voor goede en tijdige huisvesting en begeleiding voor vluchtelingen en andere woningzoekenden die door een noodsituatie in Haarlem huisvesting nodig hebben.

1.7 Herstel begint met een huis

De maatschappelijke opvang in de Haarlem is te vol. Ook een goede opvangvoorziening is geen fijne plek om te verblijven en het frustreert het herstel. Verblijf in de maatschappelijke opvang is bovendien peperduur voor de gemeente. We zetten daarom vanaf 2022 een grote stap van opvang naar wonen en, meer nog dan nu, willen we voorkomen dat mensen dakloos raken.

Onze keuzes:

Voorkomen dat mensen dak- of thuisloos worden

We zorgen snel voor meer inzicht in de oorzaken van dakloosheid en geven een impuls aan het preventieve programma. Bij dreigende dakloosheid zetten we het netwerk veel meer in zijn kracht. We monitoren oorzaken van dakloosheid zorgvuldiger, zodat we er meer inzicht in krijgen. Met woningcorporaties maken we afspraken om huisuitzettingen terug te dringen.

Bouwdepot voor thuisloze jongeren

We starten een proef met een ‘’bouwdepot’’ waarin thuisloze jongeren een jaar lang een vast onvoorwaardelijk maandelijks inkomen ontvangen, om zelf te bouwen aan hun toekomst.

Vrijwilligersvergoeding voor project Onder de pannen

Via het project Onder de Pannen kunnen zowel kopers als huurders met een kamer over een spoedzoeker in huis nemen. Zij ontvangen daarvoor een financiële bijdrage. Om meer spoedzoekers aan een woning te helpen, stellen we voor om voor het project Onder de Pannen naast de huidige financiële bijdrage, ook een vrijwilligersvergoeding voor ruimtebieders te bieden.

Benutten maatwerk kostendelersnorm

We benutten de ruimte voor maatwerk in de Participatiewet door de kostendelersnorm niet toe te passen bij Haarlemmers van 21 jaar en ouder die tijdelijk inwonen bij een bijstandsgerechtigde.

Binnen maximaal drie maanden doorstromen uit de opvang

Op dit moment duurt het na aanmelding van een zorgorganisatie volgens de regels zes maanden (en in de praktijk vaak nog langer) voordat mensen kunnen doorstromen uit de opvang. Voor cliënten die we nog niet via ‘housing first’ kunnen huisvesten, verkorten we deze termijn met spoed naar maximaal drie maanden.

Housing first is de werkwijze in Haarlem

In 2026 is de housing first-methode de werkwijze om Haarlemmers die dakloos raken snel en goed aan onderdak te helpen, tenzij een beschermde woonvorm een betere oplossing is. Om de transitie naar housing first te laten slagen, financiert de gemeente goed getrainde multidisciplinaire housing first-teams, die bewoners begeleiden.

Zachte landing in de buurt door wooncirkels

We zorgen ervoor dat de doorstromers uit beschermd wonen of de opvang goed worden begeleid en goed kunnen landen in hun buurt. We introduceren wooncirkels waarin bewoners in de buurt zelfstandig wonen met begeleiding, variërend van een beetje tot zeer intensief. Wooncirkels bestaan uit geclusterde woonvormen en reguliere woningen. We stimuleren ontmoetingen van bewoners van een wooncirkel onderling en ontmoetingen met andere buurtbewoners.

Sluiten opvanglocaties, 24-uursopvang en privékamers

Zodra het kan, starten we met het sluiten van maatschappelijke opvang-instellingen of transformeren we ze naar woonvormen waar mensen met een zorg- of begeleidingsvraag zo zelfstandig mogelijk kunnen wonen. Voor de opvangplekken die nodig blijven zijn 24-uursopvang en privékamers de standaard.

1.8 Met bewoners én woningzoekenden

Onze keuzes:

Goede samenwerking met huurdersorganisaties

De huurdersorganisaties verrijken het woonbeleid van de gemeente en de woningcorporaties. Wij zetten de samenwerking voort en willen hen faciliteren waar nodig.

Jongerentop over wonen

Naast huurders willen wij ook dat woningzoekenden zich verenigen en zich mengen in het debat. Hun stem wordt nog onvoldoende gehoord en de wooncrisis staat niet voor elke partij bovenaan de politieke agenda. Bij voorkeur worden woningzoekenden een vaste partij bij het maken van de prestatieafspraken tussen de gemeente, woningcorporaties en huurdersorganisaties. Om te starten, zetten we ons ervoor in dat de gemeente een jongerentop over wonen

Deel dit