In memoriam Ab van Schooten – ‘belangrijke naoorlogse bestuurder’

Kort na het overlijden van Jan Haverkort is opnieuw een icoon uit de geschiedenis van de PvdA Haarlem overleden. Ab van Schooten was eveneens twee maal lijsttrekker van de afdeling in 1982 en 1986, net als Jan Haverkort (1994 en 1998). Tussen 1980 en 1990 was hij wethouder van onze stad.

Het was een andere tijd toen ik in 1986 lid werd bij de Jonge Socialisten in Haarlem en voor het eerst in aanraking kwam met de lokale PvdA afdeling. Het was de tijd van de strijd tegen de bezuinigingen van Ruud Lubbers, (scholieren-)demonstraties tegen de kernwapens en de hegemonie van de PvdA in Haarlem was groot. Maar liefst 16 zetels van de 39 wist de PvdA in 1986 bij de gemeenteraadsverkiezingen te veroveren, hetgeen daarna in de onderhandelingen door lijsttrekker Ab handig werd omgezet in maar liefst vier van de zes wethoudersstoelen voor onze partij (samen met Loeki van Balen, Bert Bruijn en Wiebe Koster). Met burgemeester Elisabeth Schmitz erbij waren vijf leden van het College van BenW afkomstig van de Pvda. De overige twee  wethouders waren CDA-ers (Lenie van Son en Piet Sikma), het CDA had in die tijd ook tien (!) zetels in de gemeenteraad. De oppositie bestond in die tijd uit VVD (8 zetels), Links Haarlem (2 zetels) en D66 (3 zetels). De gemeenteraad kende slechts vijf fracties.

Was er dan minder politieke discussie in die tijd? Helemaal niet! Maar discussie vond veel meer plaats binnen politieke partijen: onder die grote koepel van de PvdA Haarlem waren vele stromingen vertegenwoordigd. Men probeerde in die tijd zijn visie juist binnen onze partij te verkondigen en niet bij een afwijkend geluid maar weer af te splitsen of voor zichzelf te beginnen. Het leverde wel ronkende ledenvergaderingen en felle discussies. Over slopen of stadsvernieuwing, over het bebouwen van de Verenigde Polders, over wat te doen met het terrein van de voormalige drukkerij van Johan Enschedé in de binnenstad (waar nu het het nieuwe concertgebouw en de rechtbank zijn gevestigd). Maar ook over de landelijke politiek natuurlijk.

Ab was wat we nu zouden noemen “een stevige wethouder”. Tegenstanders noemden hem bot. Hij was sterk overtuigd van zijn eigen gelijk, en niet bang om daarbij mensen tegen te spreken, te negeren of een hak te zetten om zijn politieke doelen te bereiken. Tegelijkertijd een prototype sociaal-democraat. Altijd handelend vanuit de gedachte dat eerlijke verdeling van kennis, macht en inkomen voorop moet staan, altijd goed voorbereid, een ijzersterke dossiervreter en een gewaardeerd en gevreesd debater in de gemeenteraad.

Die verschillende stromingen in de afdeling werden zichtbaar op de legendarische groslijstvergadering voor het vaststellen van de groslijst voor de verkiezingen van 1986. Beide toenmalige zittende wethouders waren kandidaat voor het lijsttrekkerschap: zowel Ab van Schooten als Loeki van Balen hadden hun volledige achterban op weten te trommelen. Zowel bij de eerste als de tweede stemming bleef het echter precies gelijk. Nadat de voorzitter dreigde met een muntje te moeten gaan gooien om een keuze voor lijsttrekker te maken, trok Loeki zich terug: Ab werd voor de tweede en laatste keer lijsttrekker.

Achteraf gezien is de periode met 1986-1990 voor de PvdA Haarlem geen gelukkige geweest. De hegemonie van de partij – waarvoor Ab bij politieke tegenstanders wel symbool stond – leidde tot veel weerzin bij andere partijen en toen Loeki van Balen in 1990 alsnog lijsttrekker werd maar zetels verloor, werd de PvdA voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog in de oppositierol gedrukt. Iets dat Ab met lede ogen aanzag, maar hij had dan ook geen rol meer gehad in de college-onderhandelingen. Ab bleef nog in de fractie zitten, in afwachting van een voortijdige val van de (ook weinig sterke) gelegenheidscoalitie, maar zoals altijd waren de samenbindende krachten van die coalitie groter dan gedacht en na twee jaar nam Ab afscheid van de gemeentepolitiek. Een fractie met vier voormalige wethouders was ook geen gelukkige uitkomst.

Nog jaren lang ben ik bij Ab van Schooten langs geweest op 1 mei om rozen langs te brengen. Hij is altijd betrokken gebleven bij de partij en was tot op hoge leeftijd zeer geïnteresseerd in de politiek. Ik denk met veel plezier aan onze gesprekken terug.
Ik wens zijn familie en speciaal zijn zoon Edward, ook actief in onze afdeling, veel sterkte bij dit verlies.

Stan Kaatee
(Gemeenteraadslid 2002-2009)