Inbreng Jeroen Fritz over Kadernota 2017

Nu er weer wat meer te besteden valt, trekt de gemeente extra geld uit voor kwetsbare Haarlemmers, leefbare wijken en de strijd tegen klimaatverandering. De PvdA steunt dit, zei ik vandaag tijdens het debat over de Kadernota 2017 in de gemeenteraad. Lees hier mijn verhaal in eerste termijn terug.

Voorzitter, deze week bespreken we de laatste kadernota van dit college. Ter voorbereiding op dit debat heb ik eens gekeken wat ik heb gezegd tijdens het debat over de eerste kadernota van deze periode, in juni 2014. Ik zei toen onder meer het volgende:

“Het gaat goed met Haarlem. We zijn één van de beste woonsteden, hebben de meeste werkenden van alle grote steden en we hebben een rijk aanbod aan cultuur en sport. Maar tegelijkertijd zijn er nog altijd te veel Haarlemmers die hier te weinig van profiteren. Het aantal gebruikers van de voedselbank neemt toe, jongeren en ouderen vinden moeilijk een baan en niet alle wijken zijn even veilig. Wij willen voorkomen dat Haarlem een stad wordt van twee snelheden. Een stad waar sommigen het goed hebben, maar anderen het steeds moeilijker krijgen. Wij willen een stad waar we het samen doen, en waar het niet ieder voor zich is.”

En dat is precies waar de PvdA zich afgelopen jaren voor heeft ingezet. We namen het initiatief voor een lokaal sociaal akkoord voor meer banen voor jongeren en arbeidsgehandicapten. We trokken extra geld uit voor armoedebestrijding en zorgden dat minimavoorzieningen beter worden gebruikt. En we vroegen aandacht voor het voorkomen van woninginbraken, onder meer in Schalkwijk. En met succes. De werkloosheid daalt in Haarlem, het aantal gebruikers van de voedselbank neemt al twee jaar op rij af en het aantal woninginbraken halveerde zelfs.

Het zijn slechts een paar voorbeelden van waarom de PvdA ook in moeilijke tijden verantwoordelijkheid heeft willen dragen. Niet omdat dat pluche zo lekker zit, want dat zit het echt niet als je 60 miljoen moet bezuinigen. Maar om ervoor te zorgen dat Haarlem ook in tijden van financiële schaarste een sociale stad blijft waar we samen vooruit komen.

Maar we zijn er nog niet. Ook nu we weer wat meer te besteden hebben, blijft het belangrijk eerlijke keuzes te maken. Om juist nu te investeren in een stad met meer banen, goede zorg in de buurt en leefbare en veilige wijken. En voorzitter, ik kan u alvast verklappen: de PvdA wordt blij van een aantal keuzes die het college in deze kadernota maakt. Maar op een aantal punten willen wij deze keuzes nog verder aanscherpen. In het vervolg van mijn betoog zal ik ingaan op vier thema’s: de financiën, zorg, werk en jeugd, klimaatverandering en leefbare wijken.

Financiën

Voorzitter, een belangrijke opgave voor dit college was het op orde brengen van de financiën. Die opdracht heeft u voortvarend opgepakt en de resultaten zijn ernaar Na jaren van bezuinigingen, kunnen we nu juist extra investeren in onze stad. Waar de schuld vorige periode nog steeg, daalt die nu fors en sneller dan verwacht. En na jaren van stijgende belastingen, gaan de woonlasten in 2017 voor het tweede jaar op rij met tientjes omlaag.

Dit is niet vanzelf gegaan. College en coalitie hebben standvastig vastgehouden aan afspraken uit het coalitieakkoord, ook waar die soms pijn deden. Kijk bijvoorbeeld naar het kasstroomplafond. We zien dat het knelt, maar deze maatregel was hard nodig om de schuld ook echt te laten dalen. Ook in deze Kadernota houden wij daar voor 2018 dus aan vast. Na de verkiezingen zal een nieuwe coalitie opnieuw een afweging moeten maken. Wat de PvdA betreft kan het kasstroomplafond in de huidige vorm dan worden losgelaten. De schuld is dankzij dit college dan op een dusdanig niveau dat verdere schuldreductie een lagere prioriteit kan krijgen. Daarmee komt er weer meer ruimte voor investeringen in bijvoorbeeld onderwijs, monumentale panden en de openbare ruimte.

Overigens zijn wij blij dat de collega’s van D66 ook in deze Kadernota al ruimte hebben gevonden voor extra investeringen in schoolgebouwen. Wij steunen dan ook van harte de motie van D66 om de renovatie van de Cruquiusschool alsnog op te nemen in de Kadernota.

Zorg, werk en jeugd

Een zelfde standvastigheid als bij de schuld hebben coalitie en college laten zien bij het sociaal domein. We hebben een forse reserve sociaal domein ingesteld. Uit deze reserve kon waar nodig geld worden gehaald om te zorgen dat iedereen de zorg en ondersteuning krijgt waar men recht op heeft. Bij ons geen taferelen zoals in Almere, waar aan het eind van het jaar het geld op is en jongeren dus geen jeugdzorg meer krijgen. Doordat we extra geld hebben uitgetrokken voor een reserve sociaal domein, hebben we dat in Haarlem kunnen voorkomen. Misschien wel het belangrijkste besluit van deze raadsperiode.

Toch zien we dat er nog Haarlemmers tussen wal en schip vallen. Nu de economie weer aantrekt en de gemeente weer wat meer te besteden krijgt, vindt de PvdA het belangrijk dat ook deze kwetsbare Haarlemmers daarvan meeprofiteren. Want eerlijk delen doen we niet alleen als het minder gaat, maar ook nu er weer wat meer geld valt te besteden.

Ik ben daarom blij te zien dat het college van b&w maar liefst 12 miljoen euro uittrekt voor zorg, werk en ondersteuning voor Haarlemmers die een extra steuntje in de rug goed kunnen gebruiken. Voor dit geld gaat de gemeente onder meer mantelzorgers beter ondersteunen, schulden helpen voorkomen, meer en betere woonvoorzieningen creëren, mensen met een arbeidshandicap aan het werk helpen, jeugdzorg voor jongeren boven de 18 verbeteren en zelforganisaties en buurtinitiatieven ondersteunen. Allemaal zaken waar mijn fractie, samen met anderen, afgelopen jaren aandacht voor heeft gevraagd.

Met deze investeringen zorgen we ervoor dat geld dat afgelopen jaren is overgebleven in het sociaal domein, alsnog terecht komt bij mensen die het nodig hebben. Vaak zijn dit mensen die nu nog tussen wal en schip vallen. U kent hun verhalen ongetwijfeld ook. De jongere, die door financiële onwetendheid op jonge leeftijd schulden heeft gemaakt met een veel te duur telefoonabonnement en nu een schuldenberg met zich meesleept die een eerlijke start in het leven belemmert. De oudere man die bijna al zijn tijd steekt in de mantelzorg voor zijn zieke partner. Hij bespaart de overheid daardoor geld, maar heeft geen moment meer voor zichzelf. Of de kleine zelforganisatie, die migranten en minima helpt met het aanvragen van voorzieningen. Zij helpen velen financieel rond te komen, maar kunnen zelf het hoofd nauwelijks boven water houden. Voor al deze mensen kunnen we dankzij dit extra geld eindelijk wat doen. Wij zijn ervan overtuigd dat dit een positief verschil zal maken in het leven van vele Haarlemmers.

In deze Kadernota is daarnaast nog 2 miljoen gereserveerd voor eenmalige investeringen in het sociaal domein in 2018. Dit geld is nog niet ingevuld, bij de begroting wordt daarover een besluit genomen. Wij hebben daar zelf uiteraard ideeën voor. Wij denken bijvoorbeeld aan een budget dat kan worden besteed om meer maatwerk te leveren bij urgente noden. Maar ongetwijfeld heeft u allen ook ideeën. Wij roepen raad en college op om tot de begroting samen na te denken over de invulling van dit geld. Het zou mooi zijn als we bij de begroting met een gezamenlijk voorstel hiervoor kunnen komen, waarin ideeën van zoveel mogelijk fracties in deze raad zijn verwerkt.

Tot slot wil ik binnen het thema sociaal domein nog aandacht vragen voor het lokaal sociaal akkoord. Dit akkoord is aan het begin van deze raadsperiode afgesloten met grote werkgevers in de stad. Er zijn afspraken gemaakt over het aan het werk helpen van jongeren en mensen met een arbeidshandicap. Ten eerste horen wij graag hoe het staat met de uitvoering hiervan. Ten tweede kunnen wij ons voorstellen dat sommige ideeën uit het akkoord inmiddels zo succesvol zijn, dat ze eigenlijk structurele financiering verdienen. Denk aan het stageloket in de Waarderpolder. Graag een reactie daarop van het college.

Klimaat

Begin deze maand trok klimaatontkenner Donald Trump de Verenigde Staten terug uit het klimaatakkoord van Parijs. Een onbegrijpelijke en dramatische stap. Maar er was meteen ook een hoopvol signaal. Nog geen dag later verklaarden 125 Amerikaanse steden dat zij hun inzet zouden vergroten om klimaatverandering een halt toe te roepen. Een belangrijke stap. Steden zijn immers verantwoordelijk voor 70% van de wereldwijde uitstoot van CO2. En omdat 90% van de grote steden aan de kust ligt, is het ook de bevolking van deze steden die als eerste de negatieve gevolgen van klimaatverandering ondervindt.

Vanavond volgen wij in Haarlem het voorbeeld van deze Amerikaanse steden. In deze Kadernota maken wij 1,5 miljoen euro per jaar extra vrij om onze lokale inzet tegen de klimaatverandering te vergroten en versnellen. De PvdA steunt dit van harte.

Wel roepen wij het college op om de strijd tegen klimaatverandering ook echt iets te laten zijn van alle Haarlemmers. Nog te veel is het een zaak van de hoogopgeleide Haarlemmer met een goed gevulde beurs. Terwijl juist ook andere Haarlemmers zouden kunnen meeprofiteren. Een goed geïsoleerde sociale huurwoning zorgt immers voor lagere woonlasten voor mensen die het al niet breed hebben. En slimme investeringen in duurzaamheid kunnen veel extra banen opleveren voor Haarlemmers die nu nog aan de kant staan. Waarom zouden we bijvoorbeeld niet eens in Schalkwijk beginnen met het door het college beoogde warmtenet?

Leefbare wijken

Voorzitter, voor de PvdA zijn leefbare en veilige wijken altijd een belangrijk speerpunt. Iedere Haarlemmer moet kunnen wonen in een betaalbare woning in een fijne en veilige wijk. Naast investeringen in werk, zorg en jeugd, hebben investeringen in de leefbaarheid van onze wijken voor de PvdA prioriteit.

Voor een leefbare wijk is een goed onderhouden openbare ruimte van groot belang. Toen wij begonnen aan deze raadsperiode moest er fors worden bezuinigd. Wij ontkwamen er daarbij niet aan ook te bezuinigen op dagelijks beheer en onderhoud. Wij hebben echter ook altijd gezegd dat, zodra er weer wat meer te besteden valt, wij deze bezuiniging graag zouden willen terugdraaien. Vandaag is die dag aangebroken. Het college stelt voor om dit in stapjes te doen, waarbij pas in 2020 de bezuiniging geheel is teruggedraaid. Dit gaat ons niet snel genoeg. Het CDA zal daarom straks namens de coalitie een amendement indienen om de bezuiniging op het dagelijks beheer en onderhoud per direct geheel terug te draaien.

Voorzitter, voor een fijne en leefbare wijk zijn ook speelplekken van groot belang. Speeltuinen zijn de plek waar Haarlemmers elkaar ontmoeten, waar kinderen van geheel verschillende afkomst met elkaar spelen en waar zij belangrijke ervaringen opdoen voor de rest van hun leven. Een paar maanden geleden zijn wij met de fractie op bezoek geweest bij de besturen van de Haarlemse speeltuinverenigingen. Wij hoorden toen dat veel speeltuinen het lastig hebben door eerdere bezuinigingen. Zij moeten beknibbelen op onderhoud van speeltoestellen of beperken de openingstijden. Wij hebben daarom eerder al aangedrongen op extra geld voor speeltuinen. Wij zien dat in deze kadernota aan deze oproep gehoor wordt gegeven en zijn daar erg blij mee.

Met de 50.000 euro extra die nu in de Kadernota wordt uitgetrokken voor speeltuinen kan de eerdere bezuiniging voor zelfstandige speeltuinen geheel worden teruggedraaid. Speeltuinen kunnen daarmee weer gaan investeren in toestellen of langer open blijven. Wel maken wij ons nog zorgen over een aantal niet-zelfstandige speeltuinen, die onder Haarlem Effect of Dock vallen. Die zijn indirect ook geraakt door bezuinigingen. We dienen vandaag een motie in om ook de bezuiniging bij hen terug te kunnen draaien.

Tot slot wil ik aandacht vragen voor woningbouw. We zien op de Facebookpagina van wethouder Van Spijk steeds meer foto’s verschijnen waarop hij eerste palen slaat. Dat is een goed teken, de woningbouw trekt weer wat aan. Toch is er wat de PvdA betreft meer nodig. Om de woningnood in onze stad echt aan te pakken is een fors aantal nieuwe woningen noodzakelijk. Wij willen wethouder Van Spijk vragen hiervoor een actieplan te maken.

Afronding

Voorzitter, ik rond af. Ook nu we weer wat meer te besteden hebben, blijft het belangrijk eerlijke keuzes te maken. Om juist nu te investeren in een stad met meer banen, goede zorg in de buurt en leefbare en veilige wijken. In een Haarlem waar we samen vooruit komen. In deze Kadernota maakt het college die keuzes. Keuzes voor extra geld voor kwetsbare Haarlemmers, voor de strijd tegen klimaatverandering en voor leefbare wijken. Keuzes die de PvdA van harte kan ondersteunen.