Inbreng Jeroen Fritz over Begroting 2017

Deze week debatteert de Haarlemse gemeenteraad over de Begroting 2017. Lees hier mijn verhaal in eerste termijn terug. De tekst is niet helemaal letterlijk zo uitgesproken, maar vormde wel de hoofdlijn van mijn verhaal.

‘De Haarlemse schuld daalt met vele miljoenen, het gaat goed’.

Zo vatte het Haarlems Dagblad op 14 oktober deze begroting samen.

Voorzitter, ik moet toegeven, in de 10 jaar dat ik lid ben van de gemeenteraad heb ik nog niet vaak zo’n positieve begroting gezien:

• Dit keer geen nieuwe bezuinigingen, maar juist extra investeringen in de stad.
• De schuld daalt fors. Waar we een jaar geleden nog verwachtten dit jaar af te sluiten met een schuld van 570 miljoen, is de prognose nu dat dit 84 miljoen minder zal zijn.
• En na jaren van stijgende belastingen, gaan de woonlasten nu met tientjes omlaag.

Kortom: er komt weer wat meer lucht, de financiën raken steeds beter op orde. Dat was één van de prioriteiten van deze coalitie. Er is hard en met standvastigheid aan gewerkt. Dat was niet altijd leuk of makkelijk, maar het resultaat is er. Dat is een compliment waard.

En dat compliment geldt ook voor de manier waarop deze begroting is gepresenteerd. Het is een stuk leesbaarder, de begroting bevat meer cijfers en digitaal kun je zelfs tot op wijkniveau inzoomen.

Maar hoe mooi het financiële plaatje ook is, het zegt niet alles. In mijn inbreng vandaag zal ik mij dus niet beperken tot een juichverhaal over geld. De ambitie van de PvdA reikt verder dan alleen het op orde brengen van de financiën.

Bobby Kennedy
Voorzitter, morgen zijn de presidentsverkiezingen in de VS. Hoewel ik erg hoop dat na morgen voor het eerste een vrouw als president het Witte Huis zal betreden, moet ik toegeven dat ik beide kandidaten niet erg inspirerend vind. Ik heb de inspiratie voor mijn verhaal vanavond dan ook gehaald bij een presidentskandidaat uit een verder verleden.

In 1968 hield de democratische presidentskandidaat Bobby Kennedy een speech over welvaart. Het ging goed met Amerika, het Bruto Binnenlands Product groeide fors. Maar, zo zei hij, dat zegt niet alles over hoe het echt gaat. “Het BBP meet alles, behalve dat wat het leven de moeite waard maakt.”

“Het omvat luchtvervuiling, reclame voor sigaretten en de ambulances die verkeersslachtoffers van de snelwegen halen. Het rekent de speciale sloten voor onze deuren mee en de gevangenissen voor de mensen die die sloten breken. Het omvat de vernietiging van onze cederwouden, de productie van napalm en de versterkte wagens voor de politie tegen rellen in onze steden.

Maar het meet niet de gezondheid van onze kinderen, de kwaliteit van hun onderwijs of het plezier waarmee zij spelen. Het bevat niet de schoonheid van onze poëzie of de kracht van onze huwelijken, de intelligentie van het publiek debat of de integriteit van publieke ambtsdragers. Het meet noch ons plezier noch onze moed, noch onze wijsheid noch onze leergierigheid, noch onze compassie noch onze toewijding. Het meet kortom alles, behalve dat wat het leven de moeite waard maakt.”

Voorzitter, deze woorden van Bobby Kennedy zijn ook waar voor deze begroting. Hoe goed de cijfers ook zijn, het vertelt slechts een deel van het verhaal. We kunnen pas tevreden zijn, als ook de werkelijkheid achter die cijfers goed is. Als het niet alleen goed gaat met de financiën, maar ook met de Haarlemmers.

De ambitie van de PvdA deze periode reikt dan ook verder dan alleen het op orde brengen van de financiën. Wij willen een stad waar we het samen doen. Waar we opkomen voor elkaar, waar iedereen een eerlijke kans heeft om het beste uit zichzelf te halen en waar we samen investeren in een goede toekomst voor iedereen. Een stad met meer banen, goede zorg in de buurt en veilige en leefbare wijken. Een stad waar we samen vooruit komen.

In het vervolg van mijn verhaal zal in aandacht besteden aan vier thema’s: de toekomstvisie, armoede, het sociaal domein en samen doen.

Toekomstvisie
Het college werkt aan een toekomstvisie voor Haarlem. Samen met heel veel Haarlemmers wordt nagedacht over hoe onze stad er in 2040 uit moet zien. Een mooi voorbeeld van samen doen.

De raad kreeg een paar weken geleden een tussenstand gepresenteerd. Er zijn al veel goede ideeën verzameld. Wel viel ons op dat veel ideeën gaan over duurzaamheid, groen of innovatie, maar er nog weinig aandacht is voor de sociale kant van onze stad.

Juist ook op dat vlak staat Haarlem voor grote uitdagingen. De arbeidsmarkt verandert, hoe nemen we iedereen mee? De huizenprijzen stijgen, kunnen Haarlemmers met een kleine beurs hier straks nog wel wonen? En er komen nieuwe groepen migranten naar de stad, hoe blijven we één samenleving waar iedereen zich thuis voelt?

De PvdA kan alleen instemmen met een toekomstvisie die ook de ambitie heeft om Haarlem socialer te maken. Wij verwachten een toekomstvisie die niet alleen zorgt dat Haarlem in 2040 klimaatneutraal is, maar ook een plan bevat hoe we voorkomen dat kinderen in 2040 nog in armoede opgroeien. Een toekomstvisie die niet alleen bepaalt hoe we aantrekkelijker worden voor toeristen, maar ook hoe Haarlemmers van verschillende culturele achtergronden prettig samen kunnen leven. En een toekomstvisie die niet alleen uitspreekt dat we niet bouwen in het groen, maar ook voorkomt dat we woningzoekenden met een kleine beurs de stad uit jagen.

Wij verwachten kortom een toekomstvisie over hoe we samen vooruit komen met een eerlijke kans voor iedereen. Graag een reactie van het college.

En voorzitter, als we nadenken over de toekomst, is het goed om ook het verleden te koesteren. De historische binnenstad en alle monumenten maken Haarlem tot de stad die het is. Wij zijn blij dat wethouder Van Spijk een bijdrage heeft gevonden voor de Bavo kathedraal. Maar we zien dat er nog vele andere monumenten schreeuwen om onderhoud. Vaak zijn die monumenten in eigendom van de gemeente. Denk bijvoorbeeld aan het Dolhuys, de Fietznfabriek of de Drijfriemenfabriek. Wij roepen de wethouder op om, met dezelfde creativiteit die hij voor de Bavo aan de dag heeft gelegd, ook voor monumenten in gemeente-eigendom op zoek te gaan naar geld.

Armoede
De PvdA maakt zich niet alleen hard voor een sociaal Haarlem in 2040. Dit college werkt daar al hard aan en boekt resultaten. Waar veel gemeenten bezuinigen op minimabeleid, trekt wethouder Langenacker juist extra geld uit om armoede te bestrijden. En met succes: het aantal klanten van de voedselbank daalt in Haarlem al twee jaar op rij en het minimageld komt steeds beter terecht bij de mensen die het nodig hebben.

Maar we zijn er nog niet. Nog te veel kinderen groeien op in armoede, ook in Haarlem. De PvdA vindt dat alle kinderen recht hebben op een fijne en onbezorgde jeugd. Daar horen ook zwemles, een eigen fiets, schoolreisjes en nieuwe kleren bij. Ongeacht de dikte van de portemonnee van de ouders.

Wij zijn dan ook blij dat het kabinet op Prinsjesdag extra geld beschikbaar heeft gesteld voor het bestrijden van armoede onder kinderen. Het geld wordt via de gemeenten in natura uitgekeerd voor bijvoorbeeld sport- en schoolspullen. Samen met D66, GL, CDA, SP, Trots, OPH, Actiepartij en ChristenUnie dienen wij vandaag een motie in om richting te geven aan de besteding van dit geld. Zo willen wij het geld zo direct mogelijk terecht laten komen bij de kinderen die het nodig hebben, bijvoorbeeld door gebruik te maken van lokale initiatieven die kinderen in armoede al goed weten te vinden.

Sociaal domein
Voorzitter, ik begon mijn verhaal met de oproep om te kijken naar de werkelijkheid achter de gunstige financiële plaatjes. Nergens is dat harder nodig dan in het sociaal domein. Als je kijkt naar de financiën, gaat het best goed. Er is een forse reserve sociaal domein en op sommige terreinen houden we zelfs geld over.

Bij ons geen taferelen zoals in Almere, waar aan het eind van het jaar het geld op is en jongeren dus geen jeugdzorg meer krijgen. Doordat we extra geld hebben uitgetrokken voor een reserve sociaal domein, hebben we dat in Haarlem kunnen voorkomen. Misschien wel het belangrijkste besluit van deze raadsperiode.

Maar wat is de werkelijkheid achter de cijfers? Bereiken we de mensen waar het om gaat ook echt? Krijgt echt iedereen de zorg en ondersteuning die nodig is? Of hebben we de toegang soms zo ingewikkeld gemaakt, dat mensen er geen beroep meer op doen?

We zagen dat fout gaan bij de huishoudelijke ondersteuning. Daarvoor hebben we bij de Kadernota een aantal verbeteringen afgesproken. Maar ook op andere vlakken zie je het soms gebeuren. Drempels worden in de uitvoering onnodig hoog gemaakt. Financieel pakt dat voor de gemeente misschien gunstig uit, maar mensen krijgen niet altijd de ondersteuning die nodig is.

Een paar weken geleden waren wij als fractie op bezoek bij één van de Centra voor Jeugd en Gezin. Daar bleek dat de samenwerking van het CJG met de sociale wijkteams nog sterk te wensen overlaat. Er zijn nog te veel schotten, waardoor kinderen niet altijd meteen de hulp krijgen die nodig is. En vorige week ontvingen wij een brandbrief van een aantal jeugdzorginstellingen die waarschuwen dat de wachtlijsten in de jeugdzorg oplopen. Zorgelijke signalen. Groeiende wachtlijsten zijn voor de PvdA onacceptabel. De reserve sociaal domein is juist ingesteld om te zorgen dat iedereen de zorg krijgt die nodig is.

Tot slot zien we dat zelforganisaties het moeilijk hebben. Door de financieringsstructuur van de gemeente vallen zij vaak tussen wal en schip. Dat is zonde, want juist zelforganisaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het bereiken van bijvoorbeeld migranten of minima. Graag horen wij van het college op welke wijze dit soort kleinere initiatieven meer ruimte krijgen bij de nieuwe inkoop. Wij zullen hier in ieder geval op terugkomen bij de verwervingsstrategie.

Samen doen
Voorzitter, uw college heeft als ambitie om het meer samen te doen. Om initiatieven van de Haarlemmers zelf meer de ruimte te geven. Een ambitie die wij van harte delen. We zien daar overal in de stad al mooie voorbeelden van ontstaan. Kijk naar de Dakkas in de Kamp, de Stadskweektuin in Noord of het Badhuis in de Leidsebuurt. Maar ook naar de inzet van vrijwilligers rond de opvang van vluchtelingen, de grootste band van Nederland of de skatebaan in de Waarderpolder.

Bij de Kadernota waren wij kritisch over de wijze waarop de gemeente omgaat met dit soort initiatieven. Gelukkig zien wij verbeteringen. Er is één aanspreekpunt en elke week bespreekt een groepje ambtenaren alle initiatieven die zich melden en probeert hen snel op weg te helpen. En wij zijn enthousiast over de Seats2meet in het gemeentekantoor Zijlpoort, waarbij de gemeente ondernemers een werkplek biedt en hen uitnodigt om mee te denken over maatschappelijke problemen. Wij hopen dat dit een vaste plek krijgt.

De PvdA wil Haarlemmers ook meer invloed geven op de veiligheid in hun buurt. Elk jaar stelt de raad de prioriteiten voor politie en handhaving vast. Bewoners hebben hier geen invloed op, terwijl zij toch het beste weten wat er speelt in hun wijk. In Rotterdam hebben bewoners in het project ‘de buurt bestuurt’ de mogelijkheid een top-3 van prioriteiten voor hun wijk te bepalen. Wij dagen onze nieuwe burgemeester uit om ook in Haarlem buurtbewoners mee te laten beslissen over de prioriteiten voor politie en handhaving. Wij dienen daarvoor samen met D66, GroenLinks, CDA, Trots en OPH een motie in.

En ja, bij samen doen hoort ook de mogelijkheid voor een lokaal referendum. Anders dan de VVD, heeft de PvdA in 2009 enthousiast ingestemd met de referendumverordening. Wij wilden Haarlemmers de mogelijkheid geven vooraf mee te beslissen over belangrijke onderwerpen. In de verordening spraken we daarvoor een aantal spelregels af. Wij willen dit instrument dan ook serieus nemen. We zien echter de VVD al maanden een soort schimmenspel opvoeren over een referendum over parkeren. We hebben nog altijd geen verzoek ontvangen. We kunnen dus ook niet beoordelen of de vraag die de VVD wil stellen wel voldoet aan de verordening. Dus vraag ik de VVD: wilt u echt een referendum, of is het alleen een politiek spelletje? Als u het echt wilt, geef dan ruim voor de behandeling van de parkeervoorstellen duidelijkheid. Dan kunnen we het zorgvuldig doen. En die zorgvuldigheid is voor mijn fractie in ieder geval een cruciale voorwaarde.

Afronding
Voorzitter, ik rond af. Deze begroting laat zien dat het financieel steeds beter gaat. Daar is hard aan gewerkt en dat is een compliment waard. Maar de ambitie van de PvdA reikt verder dan alleen het op orde brengen van de financiën. Wij willen een toekomstvisie waarmee we samen vooruit komen en niemand achterlaten. We willen voorkomen dat kinderen opgroeien in armoede. En we willen Haarlemmers meer invloed geven op de veiligheid in hun buurt.

Zo werken we niet alleen aan de financiën, maar ook aan al die zaken die het leven de moeite waard maken. Aan een stad waar we het samen doen. Waar we opkomen voor elkaar, waar iedereen een eerlijke kans heeft om het beste uit zichzelf te halen en waar we samen investeren in een goede toekomst voor iedereen. Een stad met meer banen, goede zorg in de buurt en veilige en leefbare wijken. Een stad waar we samen vooruit komen.